Potrzeby jeży i potrzeby tenreków

1. Ogólne potrzeby jeża

WAŻNE

Jeże to zwierzęta terytorialne, więc należy trzymać je w pojedynczych klatkach lub terrariach, łączyć tylko w wypadku prokreacji, po czym niezwłocznie rozdzielać.

Bardzo ważne jest pilnowanie odpowiedniej temperatury w terrarium, ponieważ w dłuższych okresach, w niskich temperaturach (na pewno dłuższych niż kilka godzin) wychłodzone jeże ulegają hibernacji, co niejednokrotnie w warunkach domowych, może doprowadzić do ich śmierci.

Ponieważ od powstania strony dział bardzo się rozrósł, poniżej zamieszczam listę tematów, które są w omawiane, zgodnie z kolejnością w jakiej się pojawiają.

  1. Żywienie jeży
  2. Miseczki /poidełka
  3. Dom dla jeża:
  4. Klatka czy terrarium?
  5. Wielkość terrarium
  6. Piętro?
  7. Ogrzewanie
  8. Kuweta
  9. Zabawki w terrarium – w tym kołowrotek/karuzela
  10. Pozostałe akcesoria
  11. Podłoże
  12. Częstotliwość sprzątania
  13. Jak sprzątać klatkę/terrarium

Z pewnością zauważycie, że bardzo wiele razy pojawi się informacja, iż dane akcesoria możecie kupić w naszym sklepie:) Nie myślcie, że ten artykuł ma Wam „wcisnąć” wszystko co mamy w ofercie!
Najpierw, w oparciu o nasze doświadczenia z różnymi produktami i próbami próbami stworzenia idealnie odpowiednich dla jeży, napisaliśmy ten artykuł, dopiero później, kiedy uznaliśmy, że znaleźliśmy wyposażenie terrarium spełniające nasze oczekiwania, postanowiliśmy założyć sklep, w którym przyszli hodowcy jeży będą mogli kupić wszystko, co będzie im potrzebne.

2. Żywienie jeży

Podstawą diety jeży żyjących w naturze są insekty. Jeże hodowane w naszych domach można jednak karmić inaczej, najbardziej jednak polecane jest żywienie różnorodne bogate w składniki naturalne oraz dodatkowo wysokiej jakości suchą oraz karmę dla kotów, polecamy HappyCat Kitten Nativia castrated duck and rice, 1st choice sterilized cat, brit mini light dog, Josera leger, trovet insect cat, marp holistic light, sanabelle sterilize, Bosch senior mini dog, alfa spirit multiprotein, Hills urinary, iams sterilized. Yora insect cat.
Karmy te mają odpowiedni rozmiar, twardość/kruchość i bardzo bogaty skład, pozwalający na prawidłowy rozwój zwierzaków. Karmy dostępne są w naszym sklepie. Wskazane jest urozmaicanie diety — można podawać również larwy mącznika, bądź — bardziej korzystnie dla jeża — insekty żywe. Warto także przed podaniem zamrożone insekty (świerszcze, karaczany itd.) nakarmić warzywami lub/i owocami, będą wtedy bardziej wartościowe dla jeża! Można też zaproponować jeżowi gotowane lub surowe mięso, miękkie warzywa i owoce, jajka. Nie powinno się podawać jeżom nabiału. Przy zderzeniu tych informacji z rzeczywistością, mogę śmiało stwierdzić, że wszystko zależy od jeża! Niektóre jedzą niewiele więcej rodzajów żywności ponad karmę dla kociąt (mokrą i suchą), robaczki i ewentualnie skubną trochę gotowanego jajka. Nasz Stich wyjątkowo uwielbiał melona, ale, niestety, wszystkie inne pokarmy twardo pozostawały nietknięte. Nawet gdy jeżyk dostał np. tylko warzywa, to wolał, niestety, nic nie zjeść, tylko poczekać do śniadania na kocią karmę, Carmen zjadała prawie wszystko, co dostała, kocią karmę zostawiając sobie na koniec. Mefisto natomiast najchętniej wybierał chrupki, ale ewentualnie skubnął też coś innego. Trzeba przyznać, że jeże to wybredne stworzenia. A poniżej dowód na to, jak Stich uwielbiał melona. Mimo że spadł ze schodków prosto do miski, to nie przeszkadzało mu, by do góry nogami skonsumować to, co spadło na niego po upadku.
Kilka zasad odnośnie karmienia: 
  1. nie podajemy jedzenia prosto z lodówki — to może prowadzić do biegunki;
  2. dieta jeżyków powinna być bogata w proteiny i uboga w tłuszcz;
  3. zakazane pokarmy: mleko (nabiał), zimne lub zamrożone jedzenie,  cebula, czosnek, warzywa wzdymające (fasola itp.), suszone owoce, kapusta, masło orzechowe, orzechy, produkty mleczne, czekolada, cukierki, przyprawy.
Podstawy żywienia jeży
Decyzja o tym, czym karmimy nasze jeże jest jedną z najważniejszych, jakie podejmuje każdy hodowca. Musicie zdawać sobie sprawę z tego, że Wasze jeże będą jadły tylko i wyłącznie to, co im podacie i nie będą mogły zdobyć brakujących składników pokarmowych we własnym zakresie. Dlatego tak ważne jest podawanie różnorodnych pokarmów najwyższej jakości, nie tylko karm bazowych, ale też dodatków takich jak: insekty, owoce, warzywa, mięso i jajka. O potrzebach żywieniowych jeży nie wiemy tak dużo, jak o potrzebach psów czy kotów. Poszczególne rodzaje karm polecane są głównie dlatego, że ich stosowanie miało pozytywny wpływ na zdrowie i długowieczność jeży (to dotyczy na przykład krytykowanych ostatnio, z nie do końca zrozumiałych powodów, karm Royal Canin babycat i kitten. W tym miejscu warto zaznaczyć, że nasze domowe jeżyki są hybrydą (mieszanką) wielu afrykańskich gatunków jeży. Takie hybrydy nie są spotykane w warunkach naturalnych i nasze pociechy miałyby marne szanse na przetrwanie w dziczy. Długość życia przodków naszych domowych jeży wynosiła jedynie 2-3 lata. Jeże mieszkające w naszych domach żyją znacznie dłużej, średnio od 3 do 5 lat, a kiedy są pod opieką dobrego weterynarza, mogą żyć jeszcze dłużej. To właśnie jeden z powodów, dla których nie powinniśmy starać się odwzorowywać dokładnie diety jeży żyjących na wolności. Nasze domowe jeże świetnie funkcjonują karmione tym, co im podajemy, dlaczego więc mielibyśmy zmieniać coś, co jest dobre i sprawdzone?
Obecnie podejmując decyzję dotyczącą karmy bazowej musimy wybierać pomiędzy karmami dla kotów lub dla psów oraz tymi zaprojektowanymi (przynajmniej teoretycznie, ale o tym dalej) specjalnie dla jeży. Pamiętajcie, że nie ma znaczenia dla jakiego zwierzęcia karma jest przeznaczona, pod warunkiem, że produkty użyte do produkcji karmy i jej skład analityczny (zawartość białka, tłuszczy itd.) są odpowiednie. Dobierając suchą karmę, poza oceną składu, należy także zwrócić uwagę na kształt, rozmiar i twardość chrupek (czasem nazywanych też krokiecikami). Doświadczenie pokazuje, że jeżykom łatwiej zjada się chrupki o nieregularnym kształcie. Jeśli chrupki są za duże, to jeżykowi może być trudno sobie z nimi poradzić, a w najgorszym wypadku może się nawet nimi udławić. Warto nadmienić, że karmy dla psów są zwykle twardsze od karm dla kotów. Jeśli nie jesteście pewni, czy Wasz maluch podoła kupionej dla niego karmie, możecie ją po prostu rozkruszyć:).
Porównując poszczególne karmy, a przede wszystkim odnosząc skład karmy do jeżowych wymagań, musicie pamiętać o tym, że najprawdopodobniej będą się one różniły zawartością wilgoci (czyli po prostu wody). Procentowa zawartość białek, tłuszczy czy włókna jest ściśle zależna od zawartości wody w karmie. Próbując uczciwie porównać ze sobą dwie karmy, trzeba najpierw wyliczyć, jaki będzie skład procentowy, jeśli zawartość wilgoci wyniesie 0% (wyliczamy więc tzw. zawartość składników w suchej masie). Jak to wyliczyć? Nie tak trudno! Na początek odejmij zawartość wilgoci od 100%, a później dziel zawartości kolejnych składników przez otrzymaną różnicę i mnóż przez 100.
Niżej znajdziesz przykładowe wyliczenie dla karmy IAMS ProActive Health Light:
  1. białko: 28%
  2. tłuszcz: 11,2%
  3. wilgoć: 8%
  4. włókno: 2,3%.
Na początek odejmujemy zawartość wilgoci od 100%: 100% – 8% = 92%.  A później dzielimy zawartości kolejnych składników przez otrzymaną różnicę i mnożymy przez 100:
  1. białko: 28%/92% x 100 = 30,4%
  2. tłuszcz: 11,2%/92% x 100 = 12,2%
  3. włókno: 2,3%/92% x 100 = 2,5%.
Jako mały eksperyment spróbujmy zrobić to samo z (całkowicie przypadkowo wybraną, ale nie zalecaną) mokrą karmą Whiskas Junior:
  1. białko: 9%
  2. tłuszcz: 7,5%
  3. wilgoć: 80%
  4. włókno: 0,3%.
Na początek odejmujemy zawartość wilgoci od 100% : 100% – 80% = 20%. A później dzielimy zawartości kolejnych składników przez otrzymaną różnicę i mnożymy przez 100:
  1. białko: 9%/20% x 100 = 45%
  2. tłuszcz: 7,5%/20% x 100 = 37,5%
  3. włókno: 0,3%/20% x 100 = 1,5%.
To doświadczenie pięknie obrazuje sens przeliczania na suchą masę — mimo że początkowo można odnieść wrażenie, że zawartość składników w mokrej karmie jest niższa, to w rzeczywistości zawartość białka i tłuszczu jest znacznie wyższa niż w suchej karmie!
Skoro już wiecie, jak wyliczyć skład analityczny w przeliczeniu na suchą masę, to najwyższy czas, abyście dowiedzieli się, jaka jest prawidłowa zawartość poszczególnych składników w karmie, co powinniście uwzględnić, wybierając karmę dla jeża. W 1998 roku dr Wendy Graffam-Carlsen, pracownik Bronx zoo w Nowym Jorku, przedstawiła w trakcie spotkania miłośników jeży „Go Hog Wild”
wyniki swoich badań dotyczących żywienia jeży (poniższe dane przeliczone są na suchą masę):
Zalecenia dr Wendy Graffam-Carlsen:
  1. białko: 22%
  2. tłuszcz: 5%
  3. włókno (błonnik*): 15%
*Włókno pokarmowe stanowi synonim błonnika pokarmowego, w dalszej części artykułu pojęcia będą używane zamiennie.
Niestety, w sklepach nie znajdziemy zbyt wielu (a może nawet żadnych) karm spełniających powyższe wymagania. Nie ma również dowodów na to, że dieta o sugerowanych parametrach jest w jakikolwiek sposób lepsza od tej stosowanej przez liczne grono hodowców na całym świecie. W praktyce najczęściej stosuje się mieszankę kocich karm najwyższej jakości, spełniających poniższe wymagania (wartości podano w przeliczeniu na suchą masę, określone są w oparciu o najlepsze praktyki stosowane przez hodowców jeży w USA).
Zalecenia wg hodowców z USA*:
  1. białko: max 35%
  2. tłuszcz: max 15%
  3. włókno: min 2%.
*W USA tradycja hodowli jeży sięga 20 lat, dlatego też wzorowanie się na doświadczeniach amerykańskich hodowców wydaje się słuszne.
Zawartość białka budzi liczne emocje w związku z powszechną teorią, jakoby diety bogate w proteiny (czyli wysokobiałkowe) stanowiły częstą przyczynę problemów z nerkami. Badania wykazały jednak, że stosowanie karm wysokobiałkowych nie szkodzi zdrowym jeżom, ale zwierzęta, u których zdiagnozowano choroby nerek, rzeczywiście nie powinny być tak karmione. Trzeba przy tym wiedzieć, że duża ilość białek nie jest jeżowi konieczna — wyjątek stanowią maluchy i samice ciężarne oraz karmiące.
Jeśli zaś chodzi o tłuszcz, to zawartość 15% w karmie uznawana jest na ogół za maksymalną dla jeży, co nie zmienia faktu, że w poszczególnych przypadkach jeże mogą mieć inne potrzeby. Niektóre szybko przybierają na wadze i te powinny dostawać karmę o niższej zawartości tłuszczu. Inne zaś, np. biegające non stop w kołowrotku, mają wyższe potrzeby energetyczne i, aby utrzymać stałą wagę, muszą jeść tłuściej (nawet karmy o zawartości 20% tłuszczu). Wszystko zależy od indywidualnych cech Waszych jeży i powinniście sami ocenić, co będzie dla nich najlepsze.
Spożyciem włókien (błonnika) powinniście się martwić dopiero wtedy, jeśli zaobserwujecie problemy z regularną pracą jelit jeża (z wypróżnieniami i ich regularnością). Większość jeży z łatwością trawi wysokiej jakości kocie karmy. Jeśli jednak uważacie, że Waszemu jeżowi przydałoby się więcej błonnika wspomagającego trawienie, to możecie wzbogacić jego dietę o większą ilość insektów — ich chitynowe pancerze (szkielety zewnętrzne świerszczy czy mączników) stanowią świetne źródło włókien pokarmowych.
Dobrze zbilansowana karma wysokiej jakości dla psów odpowiada potrzebom żywieniowym afrykańskich jeży pigmejskich, mieszkających w naszych domach, nawet lepiej niż karma kocia! Większość hodowców stosuje karmy kocie dlatego, że krokieciki są mniejsze i bardziej miękkie — jeże więc zjadają je z łatwością, a karmiący nie musi rozkruszać każdej chrupki z osobna. Powinniście jednak wiedzieć, że koty są mięsożercami, co oznacza, że żywią się wyłącznie mięsem, a nie warzywami czy owocami. Psy zaś są wszystkożerne i spożywają różnorodne pokarmy. Ignorując tę ważną różnicę, większość producentów karm, chce produkować karmy podobające się nabywcom, mimo że są one niekoniecznie dobre dla zwierząt. Wypełniają kocie karmy składnikami, które tak naprawdę nie powinny się w nich znaleźć, na przykład dodają warzyw i owoców. Wśród ludzi utarte jest kojarzenie warzyw i owoców ze zdrowym trybem życia. Jednak to, co dobre dla człowieka, niekoniecznie będzie dobre dla kota. Oznacza to, że biorąc do ręki karmy niskiej i średniej jakości, przeznaczone dla kotów i psów, odkryjecie, że ich składy są prawie takie same, pomimo fundamentalnych różnic w potrzebach tych zwierząt. Zauważycie też, że wysokiej jakości karmy dla kotów składają się niemal wyłącznie z mięsa i mają bardzo wysoką zawartość białka. Ponieważ jeże są wszystkożerne, to ich  potrzeby żywieniowe są bardziej zbliżone do potrzeb psów niż do potrzeb kotów. Możecie więc teraz zadać sobie pytanie: dlaczego, po prostu, nie podawać jeżom mokrych karm dla psów?
Otóż jest to jak najbardziej dopuszczalne i nie ma żadnych przeciwwskazań. Tak powszechne stosowanie suchych karm wynika głównie z naszego dążenia do wygody:
  1. sucha karma starcza na długo i nie musimy się martwić, że zepsuje się zanim jeżyk zje ją całą;
  2. podając karmę mokrą co rano trzeba wyciągać miseczkę z terrarium i dokładnie ją myć;
  3. jeżyk karmiony mokrą karmą robi rzadsze i bardziej „aromatyczne” kupy (może to niezbyt zgrabne określenie, ale takie życiowe);
  4. sucha karma pomaga utrzymać czyste zęby i masuje dziąsła (jak nasze szczoteczki do zębów);
  5. jedyną wadą suchej karmy jest to, że jeśli jest zbyt twarda, to może trwale uszkodzić zęby jeża (próbując ją pogryźć, może połamać ząbki, a w skrajnym wypadku mogą one wypaść).
Tropifit Atelerix
Skład:
  1. mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego, w tym mączka z kurczaka 38%;
  2. produkty pochodzenia roślinnego, w tym ryż 10%;
  3. mięczaki i skorupiaki, w tym mączka ze skorupek krewetek 2%;
  4. roślinne oleje i tłuszcze, w tym olej z łososia 2%;
  5. ryby i produkty rybne, owady, w tym suszone larwy mącznika młynarka 10%;
  6. roślinne ekstrakty białkowe, zboże, drożdże, w tym Beta-1,3/1,6-Glukan 1 000 mg/kg);
  7. materiały paszowe pochodzenia mineralnego.
Skład analityczny:
  1. białko surowe: 37,0%
  2. oleje i tłuszcze surowe: 9,0%
  3. włókno surowe: 3,5%
  4. wilgotność: 10,0%.
Czego dowiadujemy się z etykiety?
Pierwszym składnikiem tłuszczowym na liście są roślinne oleje i tłuszcze, w tym olej z łososia 2%.
Oznacza to, że główne składniki karmy to:
  1. mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego, w tym mączka z kurczaka 38%;
  2. produkty pochodzenia roślinnego, w tym ryż 10%;
  3. mięczaki i skorupiaki, w tym mączka ze skorupek krewetek 2%;
  4. roślinne oleje i tłuszcze, w tym w tym olej z łososia 2%.
„Mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego” to mało precyzyjny opis, jednak 38% mączki z kurczaka wygląda imponująco i niejako tłumaczy cenę produktu — w porównaniu do innych karm jest jej naprawdę dużo.
„Produkty pochodzenia roślinnego” to kolejny ogólnik, skoro wiadomo jedynie, że jest 10% ryżu, to jednocześnie nie wiadomo, co jest w pozostałej części składników, czym jest ta reszta? Pewnie nigdy się tego nie dowiemy…  Podobny problem jest w kategorii „roślinne oleje i tłuszcze”. Dobra informacja jest taka, że wiemy, co stanowi większość w kategorii „mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego”, a to cieszy.
Producent uwzględnił na etykiecie suszone mięso drobiowe. Mamy tu bardzo precyzyjne określenie, nie pozostawiające nam wątpliwości. Ponieważ mięso jest suszone, to wiemy, że ostatecznie w karmie jest go naprawdę więcej niż innych składników. Suszone larwy mącznika młynarka są znakomitym źródłem włókien pokarmowych i smakołykiem.
Niestety, tłuszcze zwierzęce, stanowiące ostatni składnik bazowy, nie są już określone wystarczająco dokładnie. Nie wiadomo co to jest? To wie tylko producent i grono wtajemniczonych…
Skład analityczny musimy przeliczyć najpierw na suchą masę, ponieważ wilgotność wynosi aż 10%, i tak otrzymamy: 41% białka, 10% tłuszczu i 3,9% włókien pokarmowych. Trochę za dużo jest białka, ale poza tym naprawdę w porządku.
Mimo negatywnego podejścia niektórych hodowców do tej karmy, wygląda na to, że jest całkiem niezła. Niestety, nie wszystkie jeże chcą to zrozumieć i niekoniecznie chcą ją jeść.
 
Jak czytać etykietę karmy?
Mimo że rozszyfrowywanie znaczenia zapisów, które producenci karm zamieszczają na etykietach, niekoniecznie uznacie za zadanie fascynujące, to jednak naprawdę warto dokładnie poznać, co kryje się pod kolorowym opakowaniem produktu, który kupujecie dla swoich jeży. Na szczęście, kiedy już poznacie znaczenie poszczególnych elementów etykiety, to szybki rzut oka będzie wystarczający by ocenić, czy dany produkt jest godny uwagi, czy też nie. Pierwsza, podstawowa zasada, o której musicie pamiętać: nigdy nie oceniajcie karmy na podstawie ilustracji na opakowaniu! Piękny kotek, siedzący grzecznie przed miseczką pełną tego, co ma sprawiać wrażenie składników karmy, nie ma nic wspólnego z jakością karmy. Nie dajcie się nabrać na tanie chwyty marketingowe! Patrząc na samą etykietę, powinniście skupić się na dwóch częściach:
  1. Lista składników karmy zawiera wszystkie produkty, które zostały wykorzystane do produkcji karmy, ułożone według masy (od największej do najmniejszej). Pamiętajcie jednak, że mowa tu o masie składników przed ich przetworzeniem. Niektóre firmy mogą stosować proste sztuczki, sprawiające, że skład „wygląda lepiej” — chodzi tu np. o uwzględnianie tych lepszych składników w postaci zawierającej dużo wody (co powoduje, że ważą więcej, przy jednoczesnym podawaniu składników mniej pożądanych w postaci odwodnionej np. mięsa z kurcząt i mączki z buraków).Często możecie spotkać w Internecie opinie twierdzące, że „karma X jest lepsza od karmy Y, bo karma X zawiera mięso z kurcząt, a karma Y mączkę z mięsa z kurcząt”. Prawda jest przeciwna — każda sucha karma zawiera tak naprawdę mączkę, nie da się dodać do suchej karmy świeżego mięsa. Różnica polega na tym, że producent karmy Y traktuje Was uczciwie i ustawia składnik mięsny na liście składników zgodnie z masą substancji suchej, natomiast producent karmy X oszukuje Was, uwzględniając masę mięsa razem z wodą, którą odparowuje przed dodaniem mięsa do reszty składników.
    Innym drobnym oszustwem jest dzielenie składników. Oznacza to, że dodając np. kukurydzę, producenci mogą rozbić ją na mączkę kukurydzianą i gluten kukurydziany, a dzięki temu składniki cenniejsze od kukurydzy umieszczają na liście przed samą kukurydzą. Na przykład mając do umieszczenia na opakowaniu informację o 1 kg kurczaka i 1,5 kg kukurydzy, najpierw można „podzielić” kukurydzę na 0,8 kg mączki i 0,7 kg glutenu. Następnie umieścić składniki na etykiecie w kolejności według wagi. Wtedy, zamiast kukurydzy, pierwszy na liście pojawi się kurczak, a za nim mączka i gluten. Nie wszystkie firmy manipulują składem w ten sposób, jednak warto o tym wiedzieć i mieć się na baczności.
  2. Patrząc na listę składników, powinniście się skupić głównie na składnikach podstawowych, chociaż pozostałe również pozostają ważne, szczególnie jeśli to niezdrowe konserwanty lub barwniki. W celu określenia podstawowych składników trzeba spojrzeć na listę i wyszukać pierwsze źródło tłuszczu. Może on być opisany dosłownie jako tłuszcz, np. kurzy, drobiowy, skwarki itp lub olej np. kukurydziany, sojowy, tran z dorsza itp. Główne składniki kończą się pierwszym źródle tłuszczu (łącznie z tym źródłem) –Zwykle karma zawiera nie więcej niż dziesięć podstawowych składników. Pozostałe składniki to śladowe ilości witamin i minerałów, konserwanty, aromaty itp. Zanim więc zaczniesz się zastanawiać nad tym, dlaczego karma zawiera marchewki, banany i inne abstrakcyjne składniki (i zaczniesz się też zastanawiać, czy to właściwie dobrze, czy źle), to najpierw sprawdź, czy znajdują się na liście podstawowych składników — często mogą występować w minimalnych ilościach, które można wręcz pominąć.
Skład analityczny został dokładnie omówiony w odrębnym artykule. Pamiętaj, aby analizując tą część etykiety, zawsze wyliczyć zawartość składników w suchej masie, zanim zaczniesz porównywać karmę do innej lub ocenisz jej skład w odniesieniu do wymagań jeża. Uważaj na zapisy typu „tłuszcz min. 15%”— w takiej karmie tłuszczu może być faktycznie 15%, ale może być również znacznie więcej.
Czego powinniście unikać
 
  1. Kukurydzy pod wszelkimi postaciami: ziaren, glutenu kukurydzianego, mączki kukurydzianej itp. Kukurydza nie jest może najgorszym składnikiem na świecie, poza tym jest tak popularna, że aż ciężko znaleźć karmy, które jej nie zawierają. Niestety, nie jest to jakościowy element diety. Jako źródło protein jest bardzo słabo przyswajalna, a im trudniej pobrać składniki pokarmowe z karmy, tym więcej jeżyk musi jej zjeść, a zatem będzie też więcej wydalał, a Wy z kolei będziecie musieli kupować więcej karmy.
  1. Produktów ubocznych z ubojni. Jeśli miałbyś zdecydować, czy podasz jeżykowi dobre mięso, czy pióra, kości, skórę, nóżki, języki, dzioby itp., to co byś wybrał? Produkty uboczne z ubojni to świństwo, którego nikt nie chce jeść, więc pakują je do karm dla zwierząt.
  1. Składników nazwanych zbyt ogólnie.Widząc informację, że karma zawiera „tłuszcz zwierzęcy”, tak naprawdę nie mamy pojęcia o czym mowa. Nawet określenie „tłuszcz z drobiu” jest nazbyt ogólnikowe. Szukajcie produktów zawierających dokładnie wskazane składniki, jak „tłuszcz z kurcząt”.
  1. Sztucznych konserwantów, substancji wzmacniających smak i zapach oraz barwników. W badaniach wykazano, że część barwników dodawanych do karm ma negatywny wpływ na zdrowie zwierząt, unikajcie więc barwionych karm. Zwykle barwniki nie są dodawane do karm produkowanych przez te marki, które znane są z wysokiej jakości produktów. Unikajcie przeciwutleniaczy takich jak: BHT (E321; butylowany hydroksytoluen), BHA (E320; butylohydroksyanizol), ethoxyquin (E324), oraz glikol propylenowy, tj. konserwant Wymienione środki powiązane są z wieloma problemami zdrowotnymi, między innymi z nowotworami. Nie decydujcie się też na karmy, których głównym składnikiem jest mączka rybna. Najprawdopodobniej konserwantem będzie tu ethoxyquin. (mimo że nie znajdzie się na liście składników).
Czego powinniście szukać
 
  1. Precyzyjnie określonych składników mięsnych. Informacja, że w danej karmie zastosowano np. mięso oddzielone mechanicznie z kurcząt albo mączkę wołową albo mięso z kaczki itd. jest znacznie lepsza niż ogólna informacja typu „ta karma zawiera drób”. (warto zaznaczyć w tym miejscu, że to właśnie w przypadku MOM-u (mięsa oddzielonego mechanicznie), szczególnie taka informacja o zawartości karmy jest bardzo potrzebna, aby można było od razu zrezygnować z zakupu karmy, jeśli ma ona w składzie „mięso” oddzielone mechanicznie (MOM). Może nie każdy wie, że w rzeczywistości ten produkt nie różni się znacznie od odpadu poubojniowego. Jest w nim to, co odradzacie wyżej, czyli dzioby, pazury, pióra itd.
  1. Dobrej jakości mięsa, stanowiącego główny składnik. Głównym składnikiem dobrej karmy jest wysokiej jakości mięso, niektóre karmy mogą zawierać kilka rodzajów mięsa.
  1. Bezpiecznych konserwantów. Mieszanki tokoferoli (E306-E309; witamina E), Palmitynian askorbylu (E304; pochodna witaminy C), kwas askorbinowy (E300; witamina C), kwas cytrynowy (E330), ekstrakty z rozmarynu, szałwii czy goździków z pewnością pozostają nieszkodliwe. Przede wszystkim dbajcie o to, by karma nie zawierała tych produktów, które są wymienione w „Czego unikać”.
Przykładowa analiza karm
 
W ramach eksperymentu i wyjaśnienia jak w praktyce możecie stosować wiedzę, którą uzyskaliście czytając wcześniejsze informacje, zaprezentujemy analizę karmy dla kotów niskiej jakości — suchej „WHISKAS Jagnięcina z warzywami, karmy wysokiej jakości „Royal Canin Kitten 36  oraz karmy dla jeży „Tropifit Atelerix.
WHISKAS Jagnięcina z warzywami
Skład:
  1. zboże (minimum 4%),
  2. mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego (minimum 4% jagnięciny w brązowych krokietach i minimum 4% mięsa w pasztecikach),
  3. roślinne ekstrakty białkowe, oleje i tłuszcze, produkty pochodzenia roślinnego, substancje mineralne, warzywa (minimum 4% marchewki w pomarańczowych granulkach, minimum 4% groszku w zielonych).
Skład analityczny:
białko ogólne 32%, siarczan miedzi 10mg/kg, oleje i tłuszcze 12.5%, tauryna 1 000mg/kg, włókno surowe 1,5%, wapń 1,1%, popiół surowy 8%, fosfor 1%, witamina A 12 000 IU/kg, witamina E 150mg/kg, witamina D3 1 200 IU/kg, wilgotność 8mg/kg.
Czego dowiadujemy się z etykiety?
Pierwszym składnikiem tłuszczowym na liście są oleje i tłuszcze — oznacza to, że główne składniki karmy to: zboże (minimum 4%), mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego (minimum 4% jagnięciny w brązowych krokietach, minimum 4% mięsa w pasztecikach), roślinne ekstrakty białkowe, oleje i tłuszcze.
Karma zawiera dużo wypełniaczy  — zbóż i roślinnych ekstraktów białkowych.
Producent uwzględnił na etykiecie mięso świeże (razem z wodą, która została usunięta w procesie), zaś roślinne ekstrakty białkowe, występujące po mięsie, są już odwodnione. Dlatego możemy odnieść mylne wrażenie, że mięsa jest od ekstraktów roślinnych więcej.
Mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego to bardzo ogólne pojęcia, minimum 4% jagnięciny w brązowych krokietach, minimum 4% mięsa w pasztecikach nie pomaga nam zrozumieć, co stanowi pozostałych 96% tych krokiecików i pasztetów. Zauważcie też, że w pasztecikach nie ma jagnięciny, a w krokietach nie musi znaleźć się mięso inne niż jagnięcina (4% liczone „na mokro”, więc zapewne nie więcej niż 1% „na sucho” w ostatecznej masie krokiecika).
Skład analityczny nie wygląda już tak źle, zauważmy, że wilgotność podana jest w mg/kg. 1mg/kg to to samo co 0,0001%, a co za tym idzie, wilgotność karmy to 0,008% i jest tak mała, że możemy ją pominąć. Mamy więc białko i tłuszcze spełniające podstawowe wymagania karmy dla jeży, za mało włókna i skład, który owiany jest całkowitą tajemnicą — w rzeczywistości nie mamy pojęcia, co producent wrzucił do karmy. Możemy jednak domyślać się, że nie znalazło się tam zbyt wiele mięsa!
Royal Canin Kitten 36
Skład:
  1. suszone mięso drobiowe
  2. ryż
  3. tłuszcze zwierzęce
  4. kukurydza
  5. izolat białka roślinnego*
  6. gluten kukurydziany
  7. hydrolizat białka zwierzęcego
  8. włókno roślinne
  9. pulpa buraczana
  10. sole mineralne
  11. olej rybny
  12. drożdże
  13. olej sojowy
  14. proszek jajeczny
  15. fruktooligosacharydy
  16. wyciąg z drożdży (źródło manno oligosacharydów).
Skład analityczny: kwas arachidonowy 0,08%, sole mineralne 7,4%, włókno surowe 2,4%, włókno pokarmowe 7,3%, EPA+DHA 0,31%, tłuszcze 18,0%, kwas linolowy 3,9%, wilgotność 5,5%, bezazotowe substancje wyciągowe (NFE) 30,7%, kwasy tłuszczowe omega 3 0,7%, kwasy tłuszczowe omega 6 4,09%, białka 36,0%, skrobia 25,8%.
Czego dowiadujemy się z etykiety?
Pierwszym składnikiem tłuszczowym na liście są tłuszcze zwierzęce — oznacza to, że główne składniki karmy to: suszone mięso drobiowe, ryż, tłuszcze zwierzęce.
Karma zawiera niepożądaną kukurydzę, jednak nie wchodzi ona do grona składników podstawowych, więc nie musimy się nią przejmować.
Producent uwzględnił na etykiecie suszone mięso drobiowe — to bardzo precyzyjne określenie, nie pozostawiające nam wątpliwości. Ponieważ mięso jest suszone, wiemy, że w „ostatecznej” karmie jest go naprawdę więcej niż innych składników.
Niestety, tłuszcze zwierzęce, stanowiące ostatni składnik bazowy, nie są już określone wystarczająco dokładnie — nie wiemy co to jest? To wie tylko producent i grono wtajemniczonych…
Skład analityczny musimy przeliczyć najpierw na suchą masę. Ponieważ wilgotność to już 5,5%, to uwzględniając to otrzymamy: 37% białka, 19% tłuszczu i 7,7% włókien pokarmowych. Nie jest najgorzej, jednak zawartość tłuszczu jest nieco zbyt wysoka — jeśli jeż nie jest wielkim fanatykiem conocnych maratonów, karmę należałoby mieszać z inną, o znacznie niższej zawartości tłuszczu. Inaczej jeż powinien tyć, co rzeczywiście się dzieje. Wysoka zawartość włókien z pewnością pomoże w regulacji perystaltyki jelit, jednocześnie wyłączając konieczność podawania insektów.
Dawkowanie pokarmu
Zdrowy jeżyk powinien mieć dostęp do pokarmu przez cały czas. Nawet, kiedy jeż ma nadwagę i musi zrzucić parę gram, lepiej postarać się zapewnić mu więcej ruchu niż ograniczać ilość pokarmu. Większość otyłych jeży znajduje się w takim stanie przez brak treningu i stosowanie zbyt tłustej karmy, a nie przez to, że jedzą jej zbyt dużo. Jeżeli podajesz karmę o niskiej zawartości tłuszczu (niższej niż 15%), a Twój podopieczny ma stały dostęp do kołowrotka lub dysku do biegania, nie musisz się niczym martwić.
Przeciętny jeż zjada w ciągu nocy od 1 do 4 łyżek stołowych pokarmu — zależnie od rozmiaru chrupek (na łyżce zmieści się więcej chrupek, jeśli są małe) i ich zawartości. Im więcej karma zawiera wypełniaczy, tym więcej jeżyk będzie jej musiał zjeść (i tym więcej wydali). Maluchy, które jeszcze rosną, mogą jeść więcej niż dorosłe jeże i absolutnie nie powinniście ograniczać im dostępu do jedzenia.
UWAGA: istnieją jeże, które są w stanie zjeść praktycznie każdą ilość pokarmu, jaką mają w zasięgu wzroku i mają one szczególną skłonność do tycia (a w konsekwencji zagraża to ich zdrowiu lub nawet życiu). Taki jeżyk nie powinien dostawać więcej niż 2-3 łyżki niskotłuszczowej karmy na dobę.
Wielu właścicieli jeży liczy ilość chrupek, zanim poda je jeżowi i dzięki temu od razu może zaobserwować nagłe zmiany apetytu. Jeże świetnie potrafią maskować chorobę, jako pierwsze ujawniają ją właśnie zmiany w ilości zjadanej karmy i zmniejszenie aktywności fizycznej. Jeżeli widzisz, że Twój podopieczny nagle zmienia nawyki żywieniowe albo zachowuje się wyjątkowo dziwnie, to   powinieneś zabrać go do weterynarza (niestety weterynarz, który widzi jeża pierwszy raz w życiu niekoniecznie będzie pomocny) — możesz w ten sposób uratować jego życie. Jeżeli postanowisz regularnie kontrolować ilość pokarmu zjadanego przez jeża, możesz liczyć chrupki (co jest dość czasochłonne i niewygodne) lub wykorzystać wagę kuchenną. W drugiej opcji wystarczy zważyć miseczkę z karmą wieczorem i rano, różnica między masami pokazuje, ile gram jeżyk zjadł w ciągu nocy. Metoda jest skuteczna tylko dla suchej karmy, bo mokra wysycha w ciągu nocy (staje się lżejsza o odparowaną wodę). Decydując się na liczenie chrupek, zacznij od policzenia liczby chrupek w pełnej misce, a następnego dnia policz, ile chrupek jeżyk zjadł w ciągu nocy. Następnego dnia spróbuj podać tyle samo, ile zjadł plus (powiedzmy) dwadzieścia, w kolejnych dniach stopniowo zmniejszaj liczbę dodawanych chrupek, dopóki nie uzyskasz tej, przy której po każdej nocy będzie zostawało w misce kilka sztuk. W ten sposób jeżyk nie zjada wszystkiego i nie jest głodny, a Wy nie tracicie dużo karmy przy następnej wymianie. Do tego, kiedy w misce zostaje tylko kilka chrupek, łatwiej jest je policzyć i stwierdzić, ile zostało zjedzonych.
Zmiana lub dodawanie nowej karmy
Po przeczytaniu wcześniejszych informacji mogliście dojść do wniosku, że należy zmienić podstawową karmę, jaką podajecie swoim jeżom. Oczywiście decyzje o zmianie karmy możecie podejmować z wielu przyczyn, choćby nawet kierowani chęcią urozmaicenia diety kasztanka. Bardzo ważną zasadą, o jakiej musicie pamiętać, jest stopniowe wprowadzanie nowej karmy. Nagła zmiana karmy może spowodować poważne spustoszenie w przewodzie pokarmowym Waszych podopiecznych, a jednym z pierwszych objawów może być zielona kupa. Jeżeli wydaje Wam się to dziwne — pomyślmy przez chwilę. Jak wiemy, jeż jest skazany na jedzenie tego, co mu damy. Podając daną karmę przyzwyczajamy organizm jeża do trawienia i przyswajania jej składników, dlatego nagłe wprowadzenie nowości w dużych ilościach powoduje szok. Przełóżmy to na znane obrazki ze świata ludzi: natywni Egipcjanie piją swoją wodę i nie mają żadnych problemów, jeśli jednak przedstawiciele innych nacji odwiedzają Egipt i piją wodę niepewnego pochodzenia, od razu narażają się na „zemstę faraona”. Meksykanie jedzą swoje chilli ze smakiem i bez problemu, natomiast dla większości z nas zjedzenie typowych dań kuchni meksykańskiej skończy się poważnymi problemami żołądkowymi.
Jeśli zmieniasz dotychczasową karmę jeża na kilka nowych, albo wzbogacasz jego dietę o więcej niż jedną nową karmę, każdą z nich wprowadzaj osobno i dokładnie obserwuj, czy nie ma negatywnego wpływu na zdrowie jeża. Pomiędzy wprowadzeniem kolejnych karm odczekaj co najmniej tydzień. Twój jeż może być uczulony na jeden ze składników karmy, ważne byś potrafił ocenić, w której karmie ów składnik się znajduje.
Całkowitą zmianę pokarmu powinniście prowadzić stopniowo przez kilka tygodni. Poniższy opis i wykres pokazuje przykładowy (rozsądny) sposób przeprowadzenia tego procesu.
  1. Tydzień pierwszy: podawaj dotychczasową karmę, dodawaj tylko odrobinę nowej (dosłownie kilka chrupek).
  2. Tydzień drugi: zwiększ ilość nowej karmy tak, żeby stanowiła 25% porcji, natomiast 75% to nadal karma stosowana pierwotnie.
  3. Tydzień trzeci: zwiększ ilość nowej karmy do połowy porcji.
  4. Tydzień czwarty: 75% porcji to nowa karma, stara pozostaje w mniejszości, stanowiąc 25% porcji.
  5. Tydzień piąty: możesz odstawić starą karmę i podawać jedynie nową.
Stopniowe wprowadzenie nowej karmy może się niektórym jeżom nie spodobać. Jedne będą wybierać samą nową karmę (kiedy okaże się, że jest znacznie pyszniejsza od poprzedniej), inne zignorują nową karmę, wyjadając tylko starą. Możecie spróbować wsypać obydwie karmy do jednego foliowego woreczka, aby przeszły się zapachami, inną opcją jest rozkruszanie nowej karmy i obsypywanie nią starej. Jeśli Wasz jeżyk jest zatwardziałym tradycjonalistą i nadal nie ma zamiaru ruszyć nowej karmy, możecie spróbować dawać mu tylko nową karmę w ciągu dnia, a dopiero przed pójściem spać dodawać starej. Przy odrobinie szczęścia jeża dopadnie głód i uzna, że lepsza niesmaczna nowa karma niż nic…;).
Urozmaicenie jeżowej diety — 0wady karmowe w diecie jeża
Czy owady karmowe są obowiązkową pozycją jeżowego jadłospisu? Insekty stanowią główny składnik diety jeży żyjących na wolności. I mimo że dla naszych domowych jeży stanowią wspaniałe urozmaicenie — odpowiedź na zasadnicze pytanie brzmi: nie, nie musicie dokarmiać swoich jeżyków robakami, aby żyły w dobrym zdrowiu. Dzikie jeże zjadają mnóstwo padliny, jaja, drobne ssaki, które uda im się złapać oraz niewielkie ilości pokarmów roślinnych wszelkiego rodzaju. Zwierzęta karmione w naszych domach karmą dla kotów wysokiej jakości (warto wybierać karmy zrobione z owadów (jest ich coraz więcej na rynku) poradzą sobie bez tych naturalnych składników diety. Wydłużający się czas ich życia świadczy nawet o tym, że zmiana nawyków żywieniowych wychodzi naszym podopiecznym na dobre.
Jakie korzyści wynikają z dokarmiania jeży insektami? Karmówka (czyli owady hodowane specjalnie na pokarm) jest bogata w składniki odżywcze i wzbogaca jeżową dietę w znaczne ilości błonnika pokarmowego. Dodatkowo, polowanie na świerszcze czy karaczany może być dla Waszego jeża świetną rozrywką rozwijającą naturalne instynkty. Jaką karmówkę można bezpiecznie podawać? Teoretycznie każdy mały lub średniej wielkości owad karmowy nadaje się dla jeża. Jednak robaki sprzedawane w sklepach wędkarskich na przynętę czy robactwo złapane przez Was na ogródku (tzw. plankton łąkowy) nie nadaje się dla jeży — pamiętajcie, że owady są nosicielami pośrednimi wielu naprawdę paskudnych pasożytów wewnętrznych. Tylko w przypadku owadów hodowanych specjalnie na karmę macie gwarancję, że nie Wasz jeż nie zostanie nosicielem ostatecznym. W tym miejscu wypadałoby też odnieść się do jakże powszechnego mitu groźnych drewnojadów. Większość z Was mogła się spotkać z historią o tym, jak połknięty przez zwierzę drewnojad przeżył w układzie pokarmowym i pogryzł zwierzę od wewnątrz. Brzmi jak bajka? A jednak to prawda! Potwierdzają to, między innymi, słowa lekarza weterynarii Marty Marciniak, które możecie znaleźć w temacie dotyczącym żywienia na forum terrarium.pl. Drewnojady są naprawdę trudne do zabicia, jeże wprawdzie gryzą to co jedzą, jednak, czy jesteście pewni, że gryzą wystarczająco dobrze? My, prawdę mówiąc, po prostu nie podajemy drewnojadów, jeśli byśmy jednak podawali, to wyłącznie ze zmiażdżoną główką. Zapewne w 999 przypadkach na 1000 nic złego się nie wydarzy, kto z Was jednak chciałby, aby jego jeżyk był tym tysięcznym? Decydując się na wprowadzenie owadów karmowych do jadłospisu, warto zastanowić się nad wyborem odpowiedniego gatunku. Poniżej zamieszczam tabelę opracowaną w oparciu o dane z kilku anglojęzycznych stron. Zaprezentowane dane wymagają kilku słów komentarza:
  1. Skład owadów karmowych należy uznać za przybliżony, wiele zależy od tego czym są karmione.
  2. Wnikliwa analiza tabeli wskazuje na to, że składy analityczne nie sumują się do 100%, a tą wartość przekraczają. Nie znalazłem w Internecie informacji pozbawionych tego błędu.
  3. Dla części owadów nie znalazłem zawartości błonnika (włókien pokarmowych), w tych przypadkach ich zawartość została obliczona jako różnica między 100% a zawartością pozostałych składników.
Niezależnie od błędu, jakim mogą być obarczone powyższe dane, możemy dokonać pewnych obserwacji, i tak:
  1. Wymienione owady karmowe charakteryzuje bardzo wysoka zawartość białka (od 45% u drewnojadów do 76% u małych karaczanów tureckich).
  2. Karmówka jest naturalnym źródłem błonnika pokarmowego (od 7,20% u larw do 16,60% u szarańczy).
  3. Zawartość tłuszczu jest bardzo zróżnicowana, waha się w granicach od 14,45% u małych karaczanów tureckich aż do 55,10% w przypadku larw
Łatwo dostępne i wygodne dla Was owady karmowe w stadium larwalnym to karmówka najpodlejszego gatunku. Popularne mączniki i drewnojady zawierają przerażająco wielką ilość tłuszczu, mało błonnika i jeszcze mniej składników mineralnych. Może i Wasze jeże je kochają, ale to zwykły jeżowy fastfood. Tuczy, zapycha i właściwie to tyle. Podawajcie go jako smakołyk — jasne, ale nie traktujcie jako wysokowartościowego urozmaicenia diety!
Jak już ustaliliśmy — owady nie są Waszym jeżom niezbędne do szczęścia. Jeśli jednak naprawdę je kochacie i chcecie zapewnić im to co najlepsze, jednocześnie oferując odrobinę rozrywki — podawanie insektów jest wskazane. Niestety, sens mają jedynie te (chyba) bardziej obrzydliwe i (na pewno) skłonne do ucieczki — czyli świerszcze i karaczany.
Drobna sztuczka: chcielibyście spróbować ze świerszczami albo karaczanami, ale boicie się, że uciekną, albo że Waszemu jeżowi nie uda się ich złapać? Jest na to sposób — wystarczy przed podaniem włożyć karmówkę na pół godziny do lodówki! Owady nie są w stanie samodzielnie utrzymać odpowiedniej temperatury ciała, dlatego wraz ze spadkiem temperatury zewnętrznej spowalnia ich metabolizm, a zatem spowalniają również same owady. Jeśli żywe owady nie wchodzą w grę, zawsze możesz spróbować z owadami przetworzonymi: mrożonymi, puszkowanymi lub suszonymi. Ważne, aby do ich zabezpieczenia nie zostały wykorzystane szkodliwe konserwanty.
Nie wszystkie jeże są zainteresowane karmówką, niektóre mogą się nawet wystraszyć owadów, które im podacie. To nie jest nic złego ani niezwykłego, po prostu zdarza się,  i nie ma sensu faszerować jeża „na siłę”, kiedy nie ma ochoty.
Nakarm dobrze swoją karmówkę! Wasz jeż nie chce ruszyć świeżych warzyw ani owoców, ale uwielbia owady? Nic straconego — na dzień przed skarmieniem podajcie kupionym owadom świeże owoce i warzywa. W ten sposób uzyskacie taki sam efekt jakbyście nafaszerowali karmówkę dawką witamin i minerałów!
Suplementy
Jeśli podstawę jadłospisu Waszego jeża stanowi mądrze dobrana, wysokiej jakości kocia karma, to dodatkowa suplementacja nie jest raczej konieczna. Pozwolę sobie jednak zacytować jedną z naszych mądrości ludowych: strzeżonego Pan Bóg strzeże. Nawet, jeśli nie ma takiej potrzeby, możecie podawać zwierzakom kilka preparatów, które są powszechnie dostępne w „ludzkich” aptekach, nie zaszkodzą, a za to mogą korzystnie wpłynąć na ogólny stan Waszych pociech. Unikajcie suplementów produkowanych dla gryzoni, zwykle zawierają mnóstwo cukru i sodu, za to ze zdrowiem nie mają wiele wspólnego. Natomiast preparaty witaminowe dla gadów mogą, aczkolwiek nie muszą, nadawać się dla jeży, ale nie powinniście podawać ich bez konsultacji z weterynarzem lub, zwłaszcza jeśli nie jesteście absolutnie pewni tego, czy dobrze to robicie. Przedawkowanie niektórych środków może skończyć się fatalnie.
Jakie suplementy diety stosować u jeży? Poniżej opiszemy cztery rodzaje suplementów, które możecie podawać, zostały one przetestowane przez nas i innych hodowców, wykazując skutki pozytywne, a jednocześnie nie szkodzą zwierzętom. Jeżeli nie jesteście pewni, czy dany preparat będzie właściwy, nie podawajcie go bez konsultacji z weterynarzem. Pamiętajcie, że jeże są małe i ważą zwykle około 100 razy mniej od Was, dlatego nawet dawka, którą uważacie za bardzo małą, może dla jeża być śmiertelnie groźna.
  1. Multivitamina dla niemowląt— zaznaczę na początek, że w tym przypadku mówimy o jednym przetestowanym preparacie, a mianowicie o kroplach Juvit Multi. Suplement zawiera witaminę A, witaminę D3 (cholekalcyferol), witaminę B1 (tiamina), witaminę B2 (ryboflawina), witaminę B6 (pirydoksyna), witaminę C (kwas askorbinowy), witaminę PP (niacyna), witaminę E (tokoferol) i dekspantenol. Jedna kropla preparatu, dodana do jeżowego posiłku raz na kilka dni, pozwala uzupełnić ewentualne braki wymienionych witamin, jednocześnie nie wykazując skutków ubocznych.
  1. Olej lniany lub tran —to naprawdę znakomite, świetnie przyswajane suplementy, których stosowanie powoduje mnóstwo różnych korzyści. Przede wszystkim mają dobry wpływ na stan skóry i sierści. Obydwa stanowią bogate źródło kwasów tłuszczowych omega 3. Niektórzy hodowcy unikają stosowania tranu ze względu na nieprzyjemny „rybny zapach”. Niezależnie od tego, który z olejów wybierzecie, szukajcie preparatów tłoczonych na zimno lub nierafinowanych, które zostały uzyskane w sposób mechaniczny bez stosowania szkodliwych środków chemicznych — są to produkty najwyższej jakości. Wskazówka: szukajcie preparatów pakowanych w miękkie kapsułki. Dawka dla jeża to jedna-dwie krople w ciągu doby, przekłuta kapsułka starczy na kilka dni i ułatwi dawkowanie. Zawartość butelki starczyłaby na bardzo długo, ale najpewniej znaczna część zawartości zepsułaby się, zanim zdążylibyście ją wykorzystać.
  1. Probiotyki — „ludzkie” probiotyki z powodzeniem mogą być stosowane w celu regeneracji flory jelitowej jeży. Nie muszą być stosowane regularnie, polecane są jednak (tak jak u ludzi) w trakcie i po zakończeniu kuracji antybiotykowej czy problemów natury żołądkowej jak np. biegunki. Warto również zwrócić uwagę na fakt, że jeże nie tolerują laktozy, dlatego podanie probiotyku może pomóc przy problemach wywołanych zjedzeniem przez łakomego kasztanka produktu bogatego w ten składnik. Kupując probiotyk dla jeża, wybierajcie te oferowane w plastikowych kapsułkach —kapsułkę taką należy otworzyć i bardzo niewielką ilością proszku posypać karmę. Po otwarciu kapsułkę należy przechowywać w lodówce.
  1. Glukozamina + chondroityna— gdybyśmy o definicję glukozaminy poprosili chemika, z pewnością odpowiedziałby nam, że mamy w jej przypadku do czynienia z pochodną glukozy, a więc cząsteczką białkowo-węglowodanową znajdującą się w organizmie każdego ssaka. Składa się z niej tkanka łączna, a odpowiedni poziom glukozaminy sprawia, że możliwie jest nie tylko utrzymanie stawów w dobrym zdrowiu, ale również pobudzenie produkcji chrząstki stawowej, która „zużywa się” wraz ze starzeniem się organizmu oraz wówczas, gdy nie dba się o niego w należyty sposób. Chondroityna zaś odpowiada za stan i prawidłowe funkcjonowanie chrząstki stawowej. Mieszanka tych substancji, stosowana u aktywnych jeży, pozwoli na dłuższe utrzymanie stawów w dobrej Preparat, podobnie jak probiotyki, można kupić w postaci kapsułek z zamkniętym proszkiem. Można podawać go jeżom codziennie w niewielkich ilościach, a dawkowaniem nie musicie się martwić — nadmiar substancji po prostu usuwany jest z organizmu, nie powodując żadnych szkód.
Inne „smakołyki”?
Omówiliśmy ogólne zasady żywienia jeży. Wiecie już jak dobrać dobrą, podstawową karmę dla Waszych jeży, wiecie też, jakie podawać ilości, macie podstawy by zdecydować o wprowadzeniu insektów do jeżowego jadłospisu, i potraficie dobrać właściwie suplementy diety. Artykuł (a może właściwie seria artykułów?) nie byłby nigdy kompletny, gdybym nie odniósł się do ostatniego ważnego tematu, a zatem: czym karmić jeże wolno, a co stanowi pokarmy zabronione? Przyznam się od razu: nie wymyśliliśmy tych list sami, nie testowaliśmy wszystkich tych pokarmów na naszych zwierzętach. Zrobili to Amerykanie, a my dziś korzystamy z przekazanej przez nich wiedzy.
Jeżom wolno podawać:
  1. Mięso(pieczone, gotowane, grillowane wołowinę, kurczaka, kaczkę, jagnięcinę, indyka, rybę.
  2. Owoce:jabłka, banany, jeżyny, jagody, kantalupę, wiśnie, żurawinę, kiwi, papaje, brzoskwinie, gruszki, śliwki, dynie, maliny, truskawki, arbuzy, melony.
  3. Warzywa:szparagi, papryki, brokuły, marchew, selery, kolendrę  kukurydzę, ogórki, zielony groszek, groszek, szpinak, kapustę, słodkie ziemniaki, rzepę, cukinię, warzywa liściaste (może warto wymienić jakie).
  4. Jajka (nieprzyprawione): jajecznicę, jaja na twardo (zaleca się by nie były surowe).
  5. Przecierki dla niemowląt( Gerber, Bobovita itp.): wszystkie smaki się nadają (jednak należy zwrócić uwagę na skład, czy nie zawierają produktów zakazanych w diecie jeży jak cebula itd.).
  6. Mokrą i suchą karmę dla psów lub kotów:należy wybierać karmy nie zawierające produktów ubocznych ani niezdrowych konserwantów, powinno się je podawać z umiarem — wybierać produkty premium o odpowiednim dla jeży składzie.
  7. Twarożki i niesłodzone jogurty:jeże nie tolerują laktozy, jednak niektóre uwielbiają te produkty — bardzo niewielkie ilości nie są szkodliwe. Wartu wybierać produkty bezlaktozowe
  8. Owady:szczegóły na ten temat znajdziecie we wcześniejszej części artykułu.
Jeżom nie wolno podawać:
  1. Owoców cytrusowych:pomarańczy, cytryn, limonek, grejpfrutów, ananasów itp.
  2. Większości suszonych owoców:jeż może się nimi zakrztusić, mogą wbić się mu w podniebienie lub utknąć w zębach.
  3. Rodzynek: poza tym, że są to suszone owoce, winogrona i rodzynki są dla jeży toksyczne, nawet w bardzo małych ilościach.
  4. Cebuli, czosnku, szczypiorku: zawierają trujące związki siarki, które są niebezpieczne w dużych ilościach — najbezpieczniej jest po prostu wykluczyć je z diety.
  5. Liści rabarbaru: są szkodliwe dla psów, bezpiecznie więc przyjąć, że nie są również właściwe dla jeży.
  6. Chipsów, orzeszków ziemnych, słodyczy :tego chyba nie trzeba wyjaśniać.
  7. pestek i nasion: mogą być toksyczne (w zależności od owoców, z których pochodzą), jeż może się nimi udławić. Jeże nie są gryzoniami, ich zęby nie są przystosowane do rozgryzania twardych łupin.
Oczywiście większość jeży ma wszystko w nosie i, ignorując nasze dobre chęci, odmawia zjedzenia czegokolwiek, co nie jest kocim chrupkiem:). Możecie próbować z nowym „smakołykiem” kilka nocy z rzędu, a jeśli się nie uda — spróbować ponownie po pewnym czasie. Warto mieszać dodatki z karmą podstawową, czasami lekkie podgrzanie pokarmu może spowodować, że będzie intensywniej pachniał i skusi jeża. Jeśli Wasz jeż jest uparty i twardo odmawia zjedzenia czegokolwiek nowego — nie martwcie się. Dopóki dostaje właściwą karmę podstawową, nic mu nie grozi. Nigdy nie podawajcie jeżom pokarmów przyprawianych (a co z kolendrą?), dbajcie o to, aby warzywa i owoce były świeże i pokrojone na drobne kawałeczki, które jeż może wygodnie zjeść. Nie dawajcie jeżom zbyt dużo warzyw i owoców, ich nadmiar może powodować problemy żołądkowe i rozwolnienie lub biegunkę. Tak jak w przypadku karm suchych, nowe „smakołyki” wprowadzajcie pojedynczo. Dzięki temu, gdyby zdarzyły się jakieś problemy, łatwo będziecie mogli wskazać ich przyczynę.
To był ostatni z serii artykułów o żywieniu jeży. Jeśli dobrnęliście aż tutaj gratuluję:). Mam nadzieję, że lektura pozwoli Wam lepiej dobrać jadłospis i świadomie wybierać kolejne karmy dla Waszych podopiecznych. Przyznam, że pracując nad artykułem sam wiele się nauczyłem Planuję w najbliższym czasie zabrać się za odświeżenie i wzbogacenie kolejnych elementów naszej strony, mam nadzieję, że uda się znaleźć na to czas niestety, z tym u nas ostatnio krucho. Jeśli macie uwagi, zastrzeżenia, chcielibyście zadać pytania do artykułu, a nawet pochwalić autora (każdy autor to na pewno lubi;)), korzystajcie z możliwości komentowania na naszym blogu, nawet jeśli artykuł czytaliście akurat na stronie www (jest on opublikowany w dwóch miejscach).
Szczegółowo rozpisane informacje w temacie dobrania odpowiedniej diety jeży oraz wyszukiwania karm o prawidłowych składach, jak również obliczania składów karm, znajdziecie w naszej książce:
 https://jezafrykanski.pl/produkt/ksiazka-afrykanski-jez-pigmejski-instrukcja-obslugi 
oraz na naszym blogu: http://www.blog.jezpigmejski.pl/2013/
DODATKOWO w diecie należy panować nad prawidłowym stosunkiem wapna do fosforu – jest to kluczowe dla zdrowia —>

Jeśli jeż nie otrzymuje odpowiedniej ilości wapnia i fosforu, w jego narządach poziom wapnia spada. Powoduje to utratę masy kostnej i utratę kontroli nad swoim ciałem. Metabolicznej chorobie kości u jeży i tenreków można zapobiegać lub ją leczyć (wczesna interwencja). Wymaga to staranności oraz uważności opiekuna. Dlatego aby Wam pomóc w prawidłowej opiece nad Waszymi kolczastymi maluchami powstał ten artykuł.

Mikrozłamania, nieprawidłowości stawów, osłabienie kości, ograniczenie ruchu, niezdolność do krzepnięcia krwi i drżenie mięśni to objawy metabolicznej choroby kości u jeży i tenreków. Naszym zdaniem przypomina to zespół chwiejnego jeża, ponieważ w podobny sposób unieruchomia jego kończyny, uszkadza kręgosłup, ogranicza komunikację nerwową, co prowadzi do paraliżu i zwiększa ryzyko nieprawidłowego poruszania się. 

Wapń jest minerałem niezbędnym do budowy zdrowych kości. Fosfor jest również ważny dla zdrowych kości i innych czynników, takich jak funkcjonowanie nerek, mięśni, funkcjonowanie naczyń krwionośnych i zdrowie serca. W zasadzie oba są potrzebne. Kiedy poziom wapnia i fosforu jest prawidłowy, oba minerały są w stanie wykonywać swoje funkcje życiowe. Kiedy nie mają równowagi, ich próbują zrównoważyć poziomy, kradnąc wapń z innych obszarów.

Warto zaznaczyć, że metaboliczna choroba kości jest tylko jedną z wielu innych możliwych chorób, które mogą wynikać z braku równowagi wapnia i fosforu.

Dlatego więc ponownie skupiamy się na fosforze i wapniu. Te dwa elementy współpracują, aby stworzyć mocne i zdrowe kości u jeży i tenreków. Kiedy ten stosunek jest nieprawidłowy, może rozpocząć się metaboliczna choroba kości. Ich organizm sam będzie dążył do naprawienia braku równowagi. Jeśli jeże otrzymają dietę bogatą w fosfor i ubogą w wapń, wówczas w ich krwi gromadzi się zbyt dużo fosforanów. Prowadzi to do niewystarczającego spożycia wapnia, pozbawiając kości cennego wapnia. Jeśli poziom wapnia we krwi jest zbyt niski, może to być szkodliwe. Dlaczego? Ponieważ ich organizmy zareagują, usuwając wapń z kości i innych narządów, co umożliwi skorygowanie poziomu wapnia i fosforu we krwi.

Nie musi być za późno, aby metaboliczna choroba kości u jeży ustąpiła. Gdy w kościach zabraknie wapnia, nie da się tego łatwo odwrócić. Możesz spróbować współpracować ze swoim weterynarzem, aby zwiększyć spożycie wapnia i D3 oraz zrównoważyć spożycie wapnia i fosforu podczas posiłków. Dzięki zmianie stylu życia i diety jeż może, choć nie zawsze, wyzdrowieć, jeśli jego stan nie pogorszył się jeszcze niekontrolowanie. Może to zająć miesiące lub lata, więc nie spodziewaj się, że ich metabolizm zostanie zrównoważony w ciągu jednej nocy, ale warto spróbować. Załamania i deformacje kości i stawów najprawdopodobniej pozostaną, ale może powrócić zdolność gojenia się własnych złamań i ponownego zatrzymywania wapnia.

Bardzo ważne jest, aby dieta zawierała dobrze zbilansowane pokarmy  o stosunku wapnia do fosforu wynoszącym 2:1 lub 1:1. Wiedząc o tym, nadszedł czas, aby przestać skupiać się głównie na karmieniu mącznikami i dodać larwy czarnej muchy żołnierskiej i inne produkty, aby uzyskać zbilansowaną zdrową dietę. Mączniki mogą zawierać 30 razy więcej fosforanów niż wapnia, co daje im stosunek Ca:P wynoszący 1:17. W rzeczywistości jedynymi robakami zrównoważonymi niską zawartością fosforu są robaki hermetia. Mają one stosunek 2,5:1.

Pamiętaj, że to, że Twój jeż coś zjada, nie znaczy, że jest to dla niego zdrowe. Jeże oraz tenreki są oportunistycznymi wszystkożercami. Ważne jest, aby znaleźć pokarm o zrównoważonej jakości. Następnie połącz go ze zdrowym przysmakiem a dodatkowo zaoferuj mieszankę owadów zawierającą robaki hermetia, które zostały nakarmione brokułami. Brokuły to świetny pomysł na karmienie robaków, ponieważ są bogate w kwas foliowy, witaminę K i C, błonnik i potas. Twój jeż nie ma zdolności rozkładania składników odżywczych z warzyw i owoców. Ale robaki, które jedzą, tak! Kiedy składniki odżywcze znajdą się w żołądkach owadów, mogą być teraz wykorzystane przez układ trawienny jeża.

Przypomnę, że stosunek wapna do fosforu w diecie jeża i tenreka powinien wynosić 1:1 lub 1:2 a poniżej wrzucę stosunek wapna do fosforu przykładowych produktów:

CA/P

Mączniki 1:17

Drewnojady: 1:13

Świerszcze 1:11

hermetia 2,5:1

groszek 1:3

jajecznica 1:3

dynia 1:1

Jak widać większość owadów ma bardzo nieprawidłowy stosunek wapna do fosforu co przy dłuższym podawaniu może spowodować duże szkody w organiźmie każdego jeża oraz tenreka.

Biorąc pod uwagę powyższe wyliczenia zdrowia zbilansowana dieta jeża czy tenreka zdecydowanie nie powinna składać się wyłącznie lub prawie wyłącznie z owadów (chyba, że z owadów hermetia). Dobrze zbilansowana dieta powinna być różnorodna a podczas podawania owadów bilansowana dodatkiem wapna oraz witaminy D3 oraz innych witamin i minerałów.

Ile wapnia i fosforu powinien mieć jeż? Według Exotic Animal Medicine, 2015, karłowate afrykańskie potrzebują 202 – 206 mmol/L wapnia i 1,6 – 2,1 mmol/L fosforu. Ich dzicy kuzyni, jeże europejskie, potrzebują we krwi 3,1 mmol/l wapnia i 1,5 mmol/l fosforu. Jak już wiesz, za dużo lub za mało tych rzeczy powoduje, że ich metabolizm przestaje działać i zaczyna działać przeciwko nim. Twój weterynarz lub technik powinien być w stanie wykonać dla Ciebie badanie krwi, aby przynajmniej określić, jaki jest poziom wapnia i fosforu w krwi Twojego jeża lub tenreka oraz zaproponować odpowiednie zmiany z diecie aby Twój jeż żył długo i zdrowo. 

Warto dodać obliczenia związane ze stosunkiem wapna do fosforu w kurczaku, który często stanowi znaczącą część diety jeży. Według nowych badań najlepiej unikać podawania smażonego lub pieczonego kurczaka i podawać wyłącznie gotowane. Dlaczego? Ponieważ w 1 szklance pieczonego lub smażonego kurczaka stosunek wapnia do fosforu wynosi 1:16 (300 mg fosforu i 21 mg wapnia). OK, ale podajemy im tylko powiedzmy 2 łyżki kurczaka dziennie. W filiżance znajduje się 16 łyżek stołowych. To jest 300 mg podzielone przez 16 x 2 = 37,5 mg fosforu w 2 łyżkach kurczaka. 21 mg wapnia podzielone przez 16 x 2 = 2,62 mg wapnia w 2 łyżkach kurczaka. Łącząc to, mamy stosunek wapnia do fosforu 1:14. To wcale nie jest liczba idealna. Ale co jeśli to ugotujemy? Według Narodowej Biblioteki Medycznej Stanów Zjednoczonych gotowanie warzyw i mięsa zmniejsza zawartość fosforu. Redukcja ta jest proporcjonalna do ilości użytej wody, wielkości kawałków, czasu gotowania i braku skórki. Redukcja wynosząca 38% w przypadku mięsa, 51% warzyw i 48% w przypadku roślin strączkowych robi dużą różnicę. Oznacza to, że jeśli groszek w naszej karmie dla kotów jest gotowany, nie stanowi już tak dużego problemu.

Podsumowując – owady są dobre dla jeży, ale nie wszystkie owady i nie bez ograniczeń (jak często jest napisane w różnych miejscach w internecie). W diecie jeża oraz tenreka najważniejsza jest równowaga! Jeżeli opanujesz zasady jeżowej i tenrekowej diety to gwarantuję, że szybko się nauczysz i nie jest to wcale aż tak skomplikowane jak na początku może się wydawać.

3. Miseczki/poidełka dla jeży

Warto zapewnić jeżykowi płytkie i ciężkie naczynie do podawania jedzenia około 2-3 cm wysokości. Powinno być optymalne, by jedzenie się nie wysypywało, ale też by jeżyk mógł z niego korzystać, nie wchodząc do miski łapkami. Jeżeli chodzi o picie, to optymalnym napojem jest czysta woda podawana w poidełku o wielkości ok. 100-200 ml i wymieniana codziennie. Niestety, nie każdy jeż pije z poidełka. Mimo że sprzedawca nasz zapewniał, że wszystkie jego jeże piją z poidełek, okazało się, że po 3 dniach poidełko Sticha stało nietknięte, podczas gdy Lilo codziennie swoje opróżniała. Polecamy przetestować, czy wasz jeżyk potrafi pić z poidełka aby nie dręczyć zwierzątka. Sprzedawca może nieświadomie wprowadzić nas w błąd, bo rzeczywiście trudno sprawdzić, czy każdy z 10 małych jeży (każdy z osobna) korzysta z poidełka. Zrobiliśmy eksperyment i, oprócz poidełka, daliśmy Lilo wodę w miseczce. Okazało się, że natychmiast odstawiła poidełko, co jasno pokazuje, że nasze jeże reflektują na picie z miseczek. Nadmienię jednak, że po codziennym wyciąganiu trocin z miseczek i wlewaniu czystej wody można śmiało stwierdzić, że opiekunowie jeży wolą poidełka:). Zarówno ceramiczne miseczki, jak i poidełka można nabyć w naszym sklepie.

4. Dom dla jeża

Dobór odpowiedniego domu dla jeża jest kwestią bardzo ważną. W Internecie możemy znaleźć mnóstwo informacji na ten temat, jednak przyznam szczerze, że mimo przeczytania wszystkiego, co się dało, nie byliśmy gotowi na przygotowanie jeżykom właściwych domów. Poniżej postaram się, na podstawie własnych błędów, przedstawić Wam zestaw informacji, które powinny być pomocne.

Klatka czy terrarium?

Jeśli chodzi o wielkość, można znaleźć informacje jakoby powinno to być minimum 80/40/30 cm itp. Takie też terraria zbudowałem na początku, teraz wiem, że to zdecydowanie za mało — nasze nowe terraria mają wymiary 120/40/35 cm. Oczywiście możemy jeża trzymać w czym chcemy, znajomy hodowca trzyma jeże w plastikowych pudłach, dość dużych, jednak zbyt małych by jeż mógł swobodnie biegać. Zbyt małych nawet by zmieścić kołowrotek. Owszem zwierzęta żyją i rozmnażają się, ale to chyba nie jest nasz jedyny cel? Jeż wymaga ruchu. Niektórzy twierdzą, że terrarium może być małe, jeśli będziemy jeże wypuszczać. To bardzo naiwne.

Pamiętajmy o kilku ograniczeniach:

  1. Jeśli mamy więcej niż jednego jeża, prawdopodobnie musimy każdego z nich wypuszczać osobno. Możemy „na raz” wypuszczać je do osobnych pomieszczeń, jednak korzystanie z kuwety nie wszystkim wchodzi w krew, a nawet jeż korzystający z niej na co dzień, będąc na wybiegu, może o tym łatwo zapominać, co bywa uciążliwe. Naszej Lilo zdarzało się skorzystać z kuwety gdy biega po pokoju, jednak nie jest to reguła).

 

  1. Aby wypuścić jeża, trzeba go złapać. Budzenie nie jest tym, co jeże lubią najbardziej, tak jak i wstawania w czasie dnia. Aby wypuścić jeża, najlepiej poczekać, aż wstanie, a to wcale nie musi nastąpić przed 23. Jeśli nie planujemy pozwolić mu biegać po pokoju całą noc, trzeba poczekać aż się wybiega, czyli kolejnych kilka godzin, zanim sami udamy się na spoczynek…

 

  1. Jeśli podłożem są trociny, przy każdym wyciąganiu jeża w magiczny sposób trafiają na podłogę (tutaj polecam ręczny odkurzacz akumulatorowy – wspaniała sprawa:)).

 

Oglądanie jeża zwiedzającego pokój to doprawdy rozkoszny widok, jednak wątpię byście dali radę w ten sposób zaspokoić jego potrzebę ruchu. Kiedy dostaliśmy nasze maluchy, były one niewiele większe od myszy, więc terraria wydawały się wtedy relatywnie duże. Kiedy dorosły, to dopóki nie zbudowaliśmy nowych terrariów, zawsze czułem pewien żal, kiedy wiedziałem, że w danym dniu nie uda nam się wypuścić jeży do pokoju. Dlatego polecam zakup/budowę możliwie jak największych terrariów. Pamiętajcie, że nie cała powierzchnia terrarium to plac zabaw — musi się tam zmieścić domek, kuweta, miski z jedzeniem i wodą i kołowrotek, a kołowrotek dla jeża zajmuje naprawdę dużo miejsca! Znajdźcie w kuchni garnek o średnicy 28 cm i postawcie go na boku — mniej więcej tyle miejsca trzeba zarezerwować na kołowrotek (o którym napiszę nieco dalej).

 

  1. Piętro?Najchętniej powiedziałbym — ABSOLUTNIE NIE. Jednak nie powiem, bo Lilo w poprzednim terrarium miała piętro i jakoś sobie z nim radziła, co nie zmienia faktu, że więcej nie powtórzę tego błędu. Musicie wiedzieć, że JEŻ JEST JAK MAŁE DZIECKO — JEŚLI MA OKAZJĘ ZROBIĆ SOBIE KRZYWDĘ, WYKORZYSTA JĄ. Upadki z piętra są bardzo widowiskowe i mrożą krew w żyłach, Stich miał do nich taki talent, że konieczna była natychmiastowa likwidacja piętra. Sugestie unikania ostrych krawędzi, szpar itd. nie są przesadzone. Im prostsze terrarium, tym lepiej. Urządzając wnętrze, ciągle oceniajcie każdy swój plan, zadając sobie przy tym pytanie: czy jeż będzie mógł sobie tym zrobić krzywdę? Jeśli nie będzie mógł, wtedy rozwiązanie jest godne wdrożenia.
  2. OgrzewanieJeśli nie utrzymujemy w domu regularnie temperatury 22 stopni (lub więcej), konieczne będzie zamontowanie jeżowi ogrzewania. Możliwości jest wiele. My na początku zastosowaliśmy lampy z czerwonymi żarówkami emitującymi ciepło, które teoretycznie nie zakłócają nocnego trybu życia zwierząt. Nie jestem w stanie powiedzieć, czy jeż takie światło dostrzega. Jednak, mimo używania tego rozwiązania przez wiele miesięcy, jeże nie wykazywały żadnych oznak niezadowolenia. Światło z czerwonych żarówek jest jednak dość intensywne i zdecydowanie zakłóca tryb życia ludzi, którzy z nim obcują:). Poza tym terrarium z czerwonymi żarówkami nie wyglądało w pełni estetycznie. Postanowiliśmy wypróbować żarówki imitujące światło księżyca i okazały się rewelacyjne, dają ciepło, jednocześnie emitując absolutne minimum światła. Jeże czują się z nimi świetnie, my również. Ogrzewanie z wykorzystaniem lampy to rozwiązanie skuteczne, jednak wprowadziłem pewną innowację dołączyłem termostat. Wcześniej lampy grzały całą dobę i dawały temperaturę ok. 27 stopni, teraz termostat pozwala utrzymać 22 stopnie i zmniejszyć zużycie energii, pozwala też jeżom spędzać część czasu w ciemnościach. Kompletne zestawy grzewcze, składające się z termostatu, lampki z ceramiczną oprawką i zawieszką oraz niebieskiej żarówki grzewczej, jak i same żarówki, znajdziecie w naszej ofercie w naszym sklepie. Ostatnim testowanym przez nas rozwiązaniem było zastosowanie ceramicznego emitera ciepła podłączonego do termostatu RT-2. Sprawdza się rewelacyjnie! Nie emituje światła, można więc zapewnić jeżom (i sobie) idealną ciemność. Nie występują tu również straty energii na produkcję światła, a czas pracy jest o wiele dłuższy niż w przypadku żarówek.Opcję stanowią kable grzewcze, jednak słyszałem, że jest to rozwiązanie drogie i niewygodne. Rozważałem też umieszczenie w terrarium kamienia grzewczego (jak dla gadów), jednak nie jestem przekonany, czy jest to rozwiązanie właściwe dla jeży. Nie wiem nawet, czy jeż przychodziłby to takiego kamienia, kiedy jego organizm by się wychłodził. Jeśli testowaliście to rozwiązanie, lub macie inne propozycje, napiszcie do nas.

 

  1. Kuweta.Ogromnym plusem zwierzątka, jakim jest jeż, jest brak wydzielanych zapachów, takich jak w przypadku fretek czy chomików. Niektóre jeże potrafią korzystać z kuwety. Informacje zawarte na innych stronach o jeżach potwierdzają, że nie wszystkie. Nam się względnie udało — Stich zwykle korzystał z kuwety, jednak miał pewien specyficzny zwyczaj — zwykle udawało mu się załatwić „poważniejsze” potrzeby tak, że pozostawały one przylepione do ściany terrarium nad kuwetą (jak to robił pozostaje zagadką). Nowa kuweta sprawiła, że załatwianie się na ściany przestało stanowić problem. Lilo zaś regularnie korzystała z kuwety, również na wybiegu, choć z czasem zaczęło się to jednak zmieniać. Stich nadal korzystał wyłącznie z kuwety (grzeczny jeżyk:)), pozostałe maluchy — różnie. Kuweta często staje się domkiem letniskowym, często karuzela staje się kuwetą, wygląda na to, że korzystanie danego jeża z kuwety uzależnione jest od: pory roku, fazy księżyca, znaku zodiaku właściciela, a w znacznym stopniu również od rządzącej partii politycznej.Skąd wziąć kuwetę dla jeża?Próbowaliśmy takową kupić, jednak nie było to łatwe. Znaleźliśmy raz kuwetę narożną dla świnki morskiej w sklepie internetowym, jednak nie była wówczas dostępna, a dziś już takich nie produkują. Inne rodzaje są zawsze za małe lub za duże dla jeża… Początkowo wykorzystywaliśmy plastikowe pojemniki na żywność (produkuje je wiele firm np. curver), wybraliśmy takie, które nie miały ostro wykończonych krawędzi i miały odpowiedni rozmiar. Kuweta powinna być wystarczająco niska aby jeż dał radę dostać się do środka, a zarazem dość wysoka bo zwierzaki z wielką pasją rozgrzebują zawartość kuwety, rozrzucając ją wokół, jeśli pojemnik nie jest dostatecznie wysoki. Obecnie korzystamy z kuwet własnej produkcji, które dostępne są w naszym sklepie. Nasze kuwety są zadaszone, mają wysokie ściany, wtedy kopiący jeż nie rozrzuca zawartości na całe terrarium. Jednocześnie są one łatwe do umycia.

5. Zabawki w terrarium dla jeża

Teoretycznie jeże bardzo lubią wszelkie zabawki, tunele i, przede wszystkim, kołowrotki. Kołowrotki z metalowymi szczebelkami się nie nadają, ponieważ jeże nie są tak zwinne jak myszy i mogą bardzo łatwo złamać sobie łapkę. Kołowrotek jest ważny, ponieważ pozwala jeżowi zaspokoić silną potrzebę ruchu. Na innych stronach zwykle spotyka się informację, że powinien mieć minimum 28 cm średnicy i jest to prawda. Początkowo mieliśmy kołowrotki o średnicy 22 cm (zbudowane przy użyciu doniczki, którą następnie zastąpiliśmy koszykiem), jednak jeże szybko z nich wyrosły, a patrzenie na Lilo próbującą biegać w za małym kołowrotku było po prostu przykre.

Jeż potrafi w ciągu nocy przebiec w kołowrotku nawet 8 km, dlatego kołowrotek to ważny element wyposażenia. Jeszcze niedawno ciężko było kupić właściwy kołowrotek dla jeża, dlatego zbudowaliśmy własne konstrukcje, a na stronie www.jezpigmejski.pl zamieszczony został dość szczegółowy opis budowy. Później sytuacja się zmieniła i na rynku pojawiły się kołowrotki firmy Trixie o średnicy 28 cm. Nasze jeże obecnie z takich korzystają i mogę je z czystym sumieniem polecić. Są wystarczająco duże, mają małe opory ruchu, są bardzo ciche (właściwie bezdźwięczne) i dość łatwe w czyszczeniu. Niestety, jeże lubią się załatwiać podczas sportu, dlatego rewolucją jest nasz produkt — wkładki Clean’o’wheel do kołowrotków Trixie. Wkładki znacznie zmniejszają częstość mycia terrarium i bardzo je ułatwiają, ale o tym niżej:). Do nowej karuzeli przekonał się nawet Stich, który wcześniej nie akceptował naszych konstrukcji. Karuzele Trixie 28 cm można kupić w naszym sklepie.

 


Wkładki do Kołowrotków Trixie – Clean’o’wheel (dostępne w naszym sklepie)
Kiedy odkryliśmy kołowrotki Trixie o średnicy 28 cm – pomyśleliśmy Eureka! Jednak nie ma róży bez kolców… Jeże pokochały je bardzo – tak bardzo, że wszystkie oprócz Sticha zrozumiały nagle, że kuweta jest za daleko i żeby tam dotrzeć trzeba opuścić kołowrotek (a to niedopuszczalne), więc zaczęły swoje potrzeby załatwiać w biegu. UWAGA – jeży nie da się tego oduczyć. Można zabrać im kołowrotek, ale to byłaby zbrodnia – bieganie to największa radość w życiu kolczastego ludku.
Mieliœmy problem, z którym zepwne styka się większoœć właœcicieli jeży. BARDZO BRUDNE KOŁOWROTKI. Nie będę wchodził w szczegóły – powiem tylko tyle – umycie takiego kołowrtoka nie jest łatwe, a już na pewno nie przyjemne. Trzeba go namoczyć i wyszorować, a to gwarantuje doznania aromatyczne, których nie da się zapomnieć.
Mieliśmy problem, z którym zepwne styka się większość właścicieli jeży. BARDZO BRUDNE KOŁOWROTKI. Nie będę wchodził w szczegóły – powiem tylko tyle – umycie takiego kołowrotka nie jest łatwe, a już na pewno nie przyjemne. Trzeba go namoczyć i wyszorować, a to gwarantuje doznania aromatyczne, których nie da się zapomnieć.
Nasza przygoda z jeżami wystawia naszą kreatywność na kolejne próby niemal każdego dnia! I tak oto udało nam się stworzyć rozwiązanie które pozwala w łatwy i wygodny sposób utrzymać kołowrotek w czystości, unikając szorowania, odmaczania itp.
Prezentujemy Wkładki do Kołowrotków Trixie – Cleenowheel!
Są to pasy tektury falistej w rozmiarze dopasowanym do karuzeli, wyposażone w prosty i wygodny system montażu. Wkładkę taką instalujemy w karuzeli, a kiedy jeż ją zabrudzi – wymieniamy na następną. Karuzela pod spodem pozostaje czysta. Cała operacja wymiany zajmuje ok minuty!

Tak po kilku dniach użytkowania wyglądał kołowrotek bez wkładek Clean’o’wheen

Zaś tak wygląda po kilku dniach z wkładką

Wyjęcie wkładki zajmuje ok 20s, bez odmaczania, szorowania i szczególnie nieprzyjemnych wrażeń zapachowych osiągamy:

Następnie instalujemy nową wkładkę Clean’o’wheel i cieszymy się czystym kołowrotkiem

6. Pozostałe wyposażenie jeżowego terrarium

Pozostały jeszcze dwa istotne elementy, nad którymi nie warto się szczególnie rozwodzić. Pierwszym jest termometr — wystarczy zwykły pokojowy, ważne by pozwalał określić temperaturę otoczenia jeża. Drugim ważnym elementem jest domek. Jeż musi mieć miejsce, w którym będzie ciemno i przytulnie, gdzie zgromadzi sobie szmatki (uwaga: ważne by nie wystawały z nich nitki, jeżyk mógłby się w taką nitkę zaplątać, co mogłoby spowodować np. brak dopływu krwi do kończyny i dalsze bardzo przykre konsekwencje) i będzie mógł spokojnie spać w poczuciu bezpieczeństwa. Jedyne na co mogę zwrócić uwagę, to wielkość domku. Jeż szybko osiąga dorosłość, a dorosły jeż jest dość duży i taki też powinien być domek dla niego. Domki widoczne na zdjęciu poniżej możecie kupić w naszym sklepie.

7. Podłoże dla jeża

Optymalne są Cage Liner’y, VetBed’y, zrębki lub podkłady jednorazowe. Za granicą w znacznej przewadze jako podłoże dla jeży stosowane są wysokiej jakości odpylone trociny. Można używać granulatu, jednak należy uważać, ponieważ ma on tendencje do gnicia. Wyłożenie klatki papierem jest całkowicie niewskazane. Uwaga odnośnie kory i małych jeży: z naszych doświadczeń wynika, że małe jeżyki strasznie się męczą i przewracają na korze, wówczas jednak lepiej dać im trociny lub dywaniki. Zwyczajowo: podłoża także można kupić w naszym sklepie🙂

8. Częstotliwość sprzątania u jeża

Ogólnie uzależnione jest to od tego w jakim stanie znajduje się podłoże ale ogólnie z doświadczenia wynika, iż jest to raz na półtora lub dwa tygodnie.

9. Jak sprzątać klatkę/terarium dla jeża?

Optymalnie używając łopatki wyjąc podłoże po czym przetrzeć dno klatki i kołowrotek. Po czym włożyć nowe podłoże.

10. Jak dobrać odpowiednią moc żarówki lub emitera do terrarium?

Emitery to zamienniki żarówek i działają jak nasze kolaryfery nie dając światła. Żarówki niebieskie są odpowiednie dla jeży poza ciepłem dają delikatne światło.

Mamy wiele dostępnych mocy żarówek/ emiterów 20W/50W/75W/100W lub więcej.

Dobierając moc źródła ciepła musimy wziąć pod uwagę:

  1. Rozmiar terrarium (dł/szer/wys)
  2. Temperaturę otoczenia (jaką mamy w domu)

I w ten sposób do terrarium 100x40x40 do domu, w którym panuje około 22-23 stopnie będzie wystarczająca żarówka 50W, natomiast w domu gdzie temperatura spadnie poniżej 20 stopni bezpieczniej zaopatrzyć się w żarówkę 75W.

Im terrarium większe tym większą moc żarówki potrzebujemy, jeżeli terrarium ma ponad 150cm to wówczas polecam umieszczenie dwóch żarówek/emiterów po dwóch przeciwległych końcach.

11. Zdrowie i pielęgnacja jeża

Jest to bardzo ważny jednakże posiadający chyba najwięcej luk na stronach polskojęzycznych temat w związku z tym postaramy się go jak najobszerniej uzupełnić.

12. Pielęgnacja jeży

  1. Odnośnie pielęgnacji — bardzo ważną jej częścią jest kąpiel. Jednak, według  nas, nie powinno się jej dokonywać zbyt często, jeżeli zaobserwujemy, że ta czynność wyraźnie jeżyka stresuje. Na różnych stronach można znaleźć zmienne informacje na temat częstotliwości kąpieli. My uważamy, że powinno się kąpać jeże nie częściej niż to konieczne, czyli gdy zauważymy, że nasz jeż po prostu jest brudny. Pamiętajmy, że jeże należy kąpać z użyciem (optymalnie) szamponów hipoalergicznych dla zwierząt, bądź szarego mydła. My polecamy to pierwsze oraz dodatkowo użycie miękkiej szczotki, która dotrze pomiędzy igły i spieni szampon, który dzięki temu dostanie się do skóry jeża. Próbowaliśmy kąpania jeży na różne sposoby, ostatecznie jednak najwygodniejsza okazała się wanna. Procedura może nie brzmi zbyt zachęcająco, jednak się sprawdza. Ustalamy temperaturę wody — powinna być ciepła, ale nie gorąca. Wpuszczamy jeżyka do pustej wanny z odkręconą wodą, aby sobie chodził, możemy go lekko pochlapać ciepłą wodą. UWAGA: większość jeży w ciepłej wodzie załatwia się, czekamy więc, aż zrobi to raz… drugi raz… a potem może trzeci… W międzyczasie, do miski na pranie, którą stawiamy w wannie, w której jeżyk załatwia akurat swoje potrzeby, nalewamy trochę ciepłej wody — taki poziom, aby stojącemu maleństwu sięgał poniżej pyszczka (jeżyk powinien sobie swobodnie chodzić). Do wody w misce dodajemy szamponu i mieszamy, uzyskując trochę piany. Wypróżnionego jeżyka wkładamy do miski, jego grzbiet polewamy wodą z szamponem, a następnie myjemy szczoteczką. Szczoteczki używamy delikatnie i z wyczuciem, przesuwając raczej „z włosem” (czyli „z igłą”). Futro na brzuszku myjemy delikatnie ręką. Na końcu wkładamy bardzo już nieszczęśliwego jeża pod strumień ciepłej wody i delikatnie opłukujemy, starając się jednak nie dopuszczać wody do uszu i nosa. Po tak dokonanej kąpieli zawijamy jeżyka w ręcznik i delikatnie suszymy. Ponadto, aby zapobiec grzybicy i, o ile jeż na to pozwoli, warto dosuszyć go suszarką z letnim nawiewem. Mokre pazurki w kąpieli miękną, tak samo jak i nasze paznokcie, dlatego dobrze jest wtedy obciąć pazurki jeżowi, jeśli zachodzi taka potrzeba.Obcinanie pazurków to kłopotliwa sprawa. Pazurki jeży należy obserwować i gdy zauważymy jakieś anomalie typu wrastanie lub stwierdzimy, że to już prawie szpony, które utrudniają chodzenie, to znaczy, że nadszedł czas na obcinanie. My obcinamy pazurki zawsze po kąpieli i Wam również to polecamy. Wykorzystujemy cążki do skórek (takie dla ludzi). Wcześniej kupiliśmy specjalne obcinacze przeznaczone dla królików, jednak są one w tym przypadku absolutnie bezużyteczne. Każdy jeż podczas obcinania pazurków zaciekle się broni, dlatego sprawa jest trudna i nieprzyjemna. U młodych jeży, które przechodzą quilling, jest to wręcz niezwykle trudne! Zdajcie się na swoją wyobraźnię… My np. obcinaliśmy kiedyś pazurki Carmen, wkładając ją do wody — wtedy nie mogła się zwinąć w kulkę i można było złapać ją za nogę (na szczęście teraz już nie musimy stosować takich sztuczek). U jeża oswojonego obcinamy pazurki we dwoje: Kasia trzyma jeża w pionie lub do góry brzuszkiem, a ja lewą ręką łapię nóżkę (trzeba złapać dość mocno, bo jeżyk wierzga i próbuje się wyrwać, a w końcu nie chcemy obciąć paluszka zamiast paznokcia), a prawą obcinam pazurki. Zwykle wystarczy obciąć po 3 pazury u tylnych nóg, pozostałe ścierają się same. Najbezpieczniej to robić pod światło, bo bardzo łatwo uszkodzić palce jeży, które są skonstruowane podobnie jak psie czy kocie (palec w pewnej części „owinięty” jest pazurem), ale patrząc pod światło wyraźnie widać, gdzie kończy się tkanka twórcza, a zaczyna się paznokieć. Pocieszający jest fakt, że z czasem jeże się w miarę przyzwyczajają, osoba obcinająca nabiera wprawy, a cały zabieg zaczyna przebiegać coraz szybciej i mniej brutalnie.

13. Choroby jeży

Pierwszym podstawowym, ale pomijanym zjawiskiem, występującym u każdego jeża do 6. miesiąca życia jest tzw. quilling. Jest to zmiana igieł, która wiąże się również (zwykle) ze zmianą zachowania jeża. Podczas trwającej miesiąc (plus minus tydzień) przemiany zaobserwujemy w stadium początkowym, jak nasz jeż zacznie się dość dużo drapać. Po czym zaobserwujemy w terrarium lub na dywanie mnóstwo igieł zgubionych przez naszego jeża. Możemy zauważyć również na plecach jeża wyliniałe punkty. W tym okresie jest to całkowicie normalne, ponieważ nowe kolce nie nadążają rosnąć za wypychającymi je starymi. Jeżeli jeż nie stanie się bardzo płochliwy i nerwowy, jak to było w przypadku naszych jeży, można spróbować go podczas quillingu kąpać w ciepłej wodzie z dodatkiem oliwy z oliwek, co z pewnością złagodzi swędzenie związane z wyrzynaniem się nowych kolców. Jednakże nie róbmy tego, jeżeli jeżyk wyraźnie nie chce wówczas wychodzić z terrarium i/lub nie chce być dotykany. Należy nadmienić, że nawet jeżeli wcześniej jeżyk nigdy nie zmieniał się w kulkę, uwielbiał wychodzić z terrarium na ręce i ochoczo biegał po podłodze, to podczas quilingu jeż będzie się ciągle zmieniał w kulkę, fukał i stroszył a po wyjęciu na podłogę będzie czym prędzej szukał ciemnego miejsca, aby się w nie schować i z niego nie wychodzić. Nie martwcie się jednak, ponieważ jak tylko quilling się kończy, jeż wróci do swoich starych nawyków. Tak właśnie było z naszą Lilo. Przyjechała do nas jako miła jeżynka, jednakże tydzień później rozpoczęła wymianę igieł i stała się płochliwa i nastroszona, co bardzo nas zmartwiło. Dopiero po długim czasie bycia zawiedzionymi zachowaniem naszej nowej jeżynki, natknęliśmy się na artykuł jakiejś hodowli z USA na temat quillingu, który niezmiernie nas pocieszył i wkrótce potem został udowodniony zachowaniem Lilo. Jeżynka po około 3 tygodniach złego zachowania, nagle ochoczo wbiegła mi na ręce i chętnie biegała po kanapie.

Poniżej Lilo podczas quillingu pokazuje, jakie jeżyki są socjalne podczas zmiany igieł.

 

Kolejną bardzo ważną kwestią jest naciągniecie mięśni nóg lub zwichnięcie, ewentualnie pogryzienie kończyn jeży. To również nam się przytrafiło i w związku z brakiem informacji na temat postępowania hodowcy, byliśmy mocno zestresowani. Ponownie pomógł nam angielskojęzyczny hodowca. Okazało się, że młodemu jeżowi, który kuleje niespecjalnie może pomóc weterynarz. Postępowanie w tym momencie jest bardzo proste. Należy wówczas pozbawić jeżyka całej zawartości terrarium, włącznie z domkiem, na który mógłby jeż się wspinać. Należy zostawić jedynie miskę z jedzeniem i piciem oraz kilka szmatek do spania (uwaga: ważne by nie wystawały z nich nitki jeżyk mógłby się w taką nitkę zaplątać, co mogłoby spowodować np. brak dopływu krwi do kończyny i dalsze bardzo przykre konsekwencje). Ponadto warto do jedzenia jeżykowi dodawać wówczas witaminy D3 i A w kroplach, ponieważ przyśpiesza to regenerację uszkodzonej kończyny. Warto też podkarmiać jeża robakami lub innym bardzo wysokobiałkowym pokarmem. Po około tygodniu jeż powinien powoli wracać do pełnej sprawności, jednakże polecamy nie oddawać mu od razy wszystkich elementów terrarium, ale wstrzymać się jeszcze kilka dni dla pewności, czy jeż jest na pewno już w pełni sprawny.

 

Następną, lecz również mogącą często występować przypadłością jeży afrykańskich jest hibernacja. Objawia się ona tym, że nasz jeżyk będzie miał zimne łapki i brzuszek i może się trząść. Postępowanie w tym momencie jest proste należy takiego jeżyka szybko ogrzać w dłoniach lub układając go sobie na brzuchu. Wówczas należy pilnować by temperatura w terrarium nie spadała poniżej 22 stopni.

Równie groźne dla jeża jak wychłodzenie, może okazać się przegrzanie. Przegrzanie następuje, gdy temperatura w terrarium długotrwale przekracza 28 stopni Celsjusza. Wówczas jeż może być ospały i mało aktywny, ponadto może też unikać przebywania w swoim domku, ponieważ nie przynosi mu on schronienia przed upałem. Postępowanie w tej sytuacji jest oczywiste, czyli obniżenie temperatury w terrarium. Pamiętajmy jednak, aby nie spadła ona poniżej 22 stopni Celsjusza.

 

Jeżom mogą się przytrafiać także dolegliwości żołądkowe, np. zaparcia. Zaobserwujemy to wówczas, gdy jeż będzie miał spuchnięty brzuch i przez kilka dni nie załatwi się do kuwety, jak robił to zwykle. Powinna wówczas pomóc mu ciepła kąpiel, ponieważ rozluźnia ona mięśnie jeży i ułatwia wypróżnianie.

 

Stres  jest tym, czego powinniśmy naszemu jeżowi oszczędzić. Jednakże czasami możemy nie zdawać sobie sprawy z tego, że stresujemy naszego pupila. Jeżeli jeż jest zestresowany, to próbuje się chować, uciec, często ma rozwolnienie lub wymiotuje. Jeżeli nasz jeżyk na coś w ten sposób reaguje, nie powtarzajmy tych czynności. Tutaj nadmienię, że nasza Lilo na początku quillingu reagowała tak na wyjście z terrarium, mimo że wcześniej tak nie było. Po zakończeniu zmiany igieł to się już nie powtarzało.

 

Jeże mogą mieć reakcje alergiczne ze strony układu oddechowego na oleje do drewna, takie jak np. olej cedrowy. Unikajmy więc kontaktu jeży z takimi specyfikami.

 

Czkawka to przypadłość, która jest oceniana przez hodowców jako niebezpieczna dla jeży. Gdy zaobserwujemy, że nasz jeż ma czkawkę, to jak najszybciej podsuńmy mu miskę z wodą, a potem połóżmy jego głowę sobie w dłoni, a ciało na przedramieniu i lekko kołyszmy jeża w górę i w dół, po czym przyciśnijmy go dwa-trzy razy do przedramienia. Jeżeli to od razu nie pomoże, powtórzmy tę czynność. Znaleźliśmy informację, że brak reakcji na długotrwałą czkawkę doprowadzało jeże nawet do śmierci, dlatego warto zapamiętać postępowanie, gdy zaobserwujemy taką przypadłość, ponieważ przytrafia się ona także zdrowym jeżom.

 

Włosy na stopach jeży należy niezwłocznie usuwać, ponieważ mogą oplatać stopę jeża i powodować ucisk nerwów, brak dopływu krwi do kończyny i jej martwicę.

 

Jeże co jakiś czas gubią zęby, a w ich miejsce powstają nowe. To całkowicie normalne i nie należy się tym przejmować, o ile nie towarzyszy temu opuchlizna jamy ustnej. Jeżeli taka opuchlizna się pojawi, należy sprawdzić, czy jeżykowi nie utknęło coś w zębach. Jeśli okaże się że tak, to należy niezwłocznie to usunąć lub, jeżeli to niemożliwe, udać się z jeżem do weterynarza.

 

Krwawienie może występować u jeża, jeżeli porusza się on po zbyt szorstkiej dla niego powierzchni. Najczęściej może występować, gdy kołowrotek jeża jest wykonany ze złego materiału. Wówczas należy wymoczyć kończyny jeża w wodzie i wymienić mu kołowrotek na odpowiedni.

 

Jeżeli zauważymy, że oczy naszego jeża są zbyt wyłupiaste lub zachodzą mleczną poświatą, należy niezwłocznie udać się do weterynarza, ponieważ tylko środki farmakologiczne zapobiegną rozwojowi choroby.

 

Rany na nosie jeża nie są niczym niezwykłym, jeżeli umieścimy jeża w klatce z metalowymi prętami i nie zapewnimy mu kołowrotka i innych zabawek. Takie skaleczenie powoduje ubytek dużej ilości krwi, jest jednak niegroźne i bardzo szybko się goi.

 

Sucha i łuszcząca się skóra jest często spowodowana przez roztocza. Jeżeli jest to reakcja alergiczna, to najlepiej zgłosić się do weterynarza. Może jednak to być spowodowane zwykłą suchością skóry, wówczas należy znacznie ograniczyć kąpiel jeża oraz dodać mu do pożywienia oleje spożywcze. Warto też natrzeć kończyny jeża oliwą z oliwek    powinno mu to przynieść ulgę.

 

Wrośnięty kolec. Bardzo rzadko się zdarza, jednakże może powodować różne choroby. Jeżeli dostrzeżmy taki kolec, możemy spróbować go usunąć lub, jeżeli to konieczne, udać się do weterynarza, aby on się tym profesjonalnie zajął.

 

Łysy irokez na środku czoła jeża może kogoś zaniepokoić, śpieszę jednak z informacją, że jest on całkowicie normalny. Jest bardziej lub mniej widoczny, jednak obecny u każdego jeża i niezbędny do zwijania się przez jeża w kulkę.

 

Żółty odcień skóry jeża może być spowodowany podawaniem mu zbyt dużej ilości marchwi lub dyni itp., Jeżeli takich produktów swojemu jeżowi nie podajesz, a ma on żółty kolor skóry, może to sugerować uszkodzenie wątroby i należy udać się do weterynarza.

 

Jeżeli Twój jeż ma poszarpane krawędzie uszu, to znaczy, że może być pogryziony przez innego jeża, należy wówczas smarować mu uszy oliwą z oliwek, co powinno przyśpieszyć gojenie. Ta dolegliwość może być też spowodowana zapaleniem grzybiczym i w tej sytuacji należy się zgłosić do weterynarza po odpowiedni krem przeciwgrzybiczy, który z pewnością wyleczy jeżyka.

 

Wydzielina z uszu jeża może być zaobserwowana rzadko u wylotu ucha, ponieważ jeże, tak jak i ludzie, produkują woskowinę w celu utrzymania czystości ucha. Nie powinno to się jednak zdarzać zbyt często ani zbyt obficie. W razie wyraźnych anomalii należy zgłosić się do weterynarza, bo może to sugerować zapalenie grzybicze uszu.

 

Choroby jeży pigmejskich

Tak – jeże chorują. Tak samo jak inne zwierzęta; króliki, psy, koty, szczury, papugi, jaszczurki a także ludzie. Chorują osobniki stare, w średnim wieku oraz młode. Niestety również zdarzają się choroby śmiertelne w każdym wieku, tak samo jak w przypadku innych gatunków. Najczęściej przyczyną są niezależne sytuacje losowe (jak np. zakażenia) lub warunki środowiskowe, błędy dietetyczne. W przypadku afrykańskich jeży pigmejskich nie ma wyodrębnionych chorób określanych jako genetyczne. Zrzeszeni hodowcy czujnie obserwują i wybierają linie genetyczne o jak najlepszym zdrowiu i jak najdłuższej długości życia. Oraz jeżeli zachodzi uzasadniona potrzeba wyłączają z programu hodowlanego wybrane linie genetyczne.

Choroby skóry:

  1. Świerzb
  2. Grzybica
  3. Stan zapalny mieszków włosowych/igłowych
  4. Odparzenie
  5. Alergia
  6. Pasożyty

Choroby oczu

  1. Uszkodzenia fizyczne

Choroby zębów/dziąseł

  1. Spowodowane niedoborami
  2. Stany zapalne
  3. Ropnie
  4. Nowotworowe

Choroby nosa/kartary

  1. Stany zapalne
  2. Urazy
  3. Alergie

Choroby uszu

  1. Stan zapalny
  2. Świerzb
  3. Urazy

Choroby kończyn

  1. Zwichnięcie
  2. Zaburzenia równowagi – najczęściej są spowodowane niedoborami makro i mikro elementów, wynikającymi ze zbyt ubogiej monotonnej diety. Mogą również wynikać z zapalenia ucha. Oraz współistnieją przy zakażeniu okrężnicy. Jak również przy problemach z kręgosłupem Pojawia się przy chorobie WHS, która jednak w Polsce praktycznie nie występuje i jest możliwa do zdiagnozowania wyłącznie pośmiertnie.
  3. Paraliż zdarza się że jest spowodowany niedoborami makro i mikro elementów, wynikającymi ze zbyt ubogiej monotonnej diety. Występuje przy zakażeniu okrężnicy. Jak również przy problemach z kręgosłupem. Pojawia się przy chorobie WHS, która jednak w Polsce praktycznie nie występuje i jest możliwa do zdiagnozowania wyłącznie pośmiertnie. Warto dodać, że w USA najnowsze badania wskazują na wirusowe podłoże choroby WHS, która podobnie jak kiła u królików, może być przenoszona bezobjawowo a uaktywniać się w chwilach osłabienia organizmu.
  4. Rany
  5. Ropnie
  6. Nowotwory

Choroby układu pokarmowego

  1. Stan zapalny układu pokarmowego
  2. Stan zapalny okrężnicy – wynika z powstałego w niej zakażenia w efekcie powstają przewężenia okrężnicy, występują zaburzenia równowagi oraz paraliże.
  3. Biegunka
  4. Zaparcie
  5. Wymioty
  6. Zaburzenia apetytu

Choroby neurologiczne

Układ rozrodczy

  1. Ropomacicze u samic
  2. Nowotwory

Układ kostny

  1. Zwichnięcia
  2. MBD – metaboliczna choroba kości wynikająca z niedoboru wapna i witaminy D
  3. Niedobory w wyniku których może dojść do powstania zwyrodnień, w przypadku jeży pigmejskich oraz tenreków już po kilku miesiącach.

Nie ma spójnych zaleceń co do suplementacji jeży pigmejskich. Często natomiast występują niedobory oraz zaburzenia wchłaniania makro i mikro elementów. Część weterynarzy zaleca suplementację po zdiagnozowaniu niedoboru. Jednak wówczas najczęściej skutki niedoboru są już widoczne i nieodwracalne. Dlatego większość hodowców zaleca dodatkową suplementację makro i mikroelementami w odpowiedniej dawce, szczególnie w przypadku jeży o ubogiej monotonnej diecie lub obfitującej w robaki, które zaburzają wchłanianie wapna.

Jeżeli zauważysz u swojego jeża jakiekolwiek niepokojące objawy jak najszybciej udaj się w nim do weterynarza.  Jeżeli diagnoza wyda Ci się niepokojąca – dla porównania zasięgnij opinii innego weterynarza.

14. Tenreki mniejsze - prawidłowe żywienie

Potrzeby żywieniowe tenreków są bardzo zbliżone do potrzeb jeży pigmejskich i można śmiało się na nich wzorować, konieczna dodatkowo jest suplementacja wapnem i witaminą D.

  1. Żywienie

To najbardziej wrażliwe zagadnienie w opiece nad tenrekami. Istnieje kilka możliwości prowadzenia dobrej zróżnicowanej diety, która zapewni długie i zdrowe życie. Wiele hodowli oraz ogrodów zoologicznych zrezygnowało z podawania żywych owadów gdyż tenreki mają tendencję do rezygnacji z wszelkich innych rodzajów pokarmów na poczet insektów.  Nie podawanie żywych insektów nie oznacza eliminacji ich z diety. Można zapewnić dietę bogatą również w insekty podając je mrożone, suszone lub przetworzone w gotowych karmach. Moje tenreki żywią się mięsem surowym i gotowanym (w tym gotowymi karmami mokrymi wysokiej jakości dla kotów), jajami, warzywami, owocami, karmą granulowaną dla kotów, i w mniejszym stopniu insektami. Bardzo lubią też kocie przysmaki typu BARF takie jak suszone mięso. Pokarm mokry podaję zawsze wieczorem gdyś wtedy przypadają główne godziny aktywności.

 

Ulubione karmy mokre moich tenreków: Animonda integra dla kotów, smilla intensional kot.

Ulubione owoce i warzywa: banan, borówka amerykańska, gruszka, słodki pomidor, ogórek, gotowane bataty.

Ulubione mięso: mięso mielone wołowe duszone, gotowane udko z kurczaka.

Każdy tenrek powinien mieć dodawane do karmy 1-2 razy w tygodniu wapno oraz witaminę D. Około 1/6  łyżeczki do miseczki z jedzonkiem. Ponadto polecam raz w tygodniu wzbogacać dietę w naturalne oleje – kilka kropli do posiłku 1-2 razy w tygodniu (z siemienia lnianego, ostropestu, łososia, konopny). Oraz raz w tygodniu uzupełnić dietę multiwitaminą np. rodevit multi.

Przykładowa dieta dla 2 tenreków:

Dzień 1:

¼- 1/3   tacki animonda integra nieren kot z kurczaka

5 kulek borówki amerykańskiej

2 łyżki suchej karmy dla kotów najlepiej na bazie owadów np. tomojo kot/concept for life insect cat

Suszone szyjki drobiowe 2 szt

1 łyżka mrożonych mączników posypanych wamnem z wit D

 

Dzień 2:

1/3 tacki karmy smilla intensional zmieszanej z łyżeczką oleju z siemienia lnianego

¼ banana

2 łyżki suchej karmy dla kotów najlepiej na bazie owadów np. tomojo kot/concept for life insect cat

3 łyżki posiekanych suszonych płuc wołowo wieprzowych

 

Dzień 3:

Gotowane udko z kurczaka z batatami drobno posiekane skropione olejem z ostropestu – 3 łyżki stołowe

¼ obranego słodkiego pomidora bez pestek

2 łyżki suchej karmy dla kotów najlepiej na bazie owadów np. tomojo kot/concept for life insect cat

6 mrożonych świerszczy

15. Tenrek mniejszy - prawidłowe wyposażenie i wymiary terrarium

Jeżeli chodzi o warunki lokalowe to terrarium tenreka w odróżnieniu od terrarium jeża może być pionowe – tenreki świetnie się wspinają. Zasada, że im większe tym lepsze wciąż obowiązuje. Dobry wymiar minimalny to 100x40x40 ale możecie wykorzystać przestrzeń aż do sufitu pamiętając o tym, że terraria pionowe są łatwiej ustawne nawet w mniejszych domach :). Gałęzie, konary i drabinki to ulubione akcesoria tenreków.

Tenreczynki jeżowate to drobne ssaki, które w naturze można spotkać wyłącznie na terenie Madagaskaru. Waga dorosłego tenreka waha się w granicach 100-150g. Wielkością przypomina zatem bardziej chomika niż jeża pigmejskiego. Tenreki jeżami nie są, mimo, iż ich skórę na plecach pokrywają kolce. Tenreki są świetnymi wspinaczami dlatego planując dla nich lokum warto wziąć pod uwagę rozmieszczenie, konarów, gałęzi i drabinek. Lubią też się chować i zakopywać. Idealną ściółką są zrębki drewniane. A domkami konary, tunele i elastyczne domki wykonane z gałęzi. Ten gatunek daje właścicielowi możliwość stworzenia naprawdę ozdobnego terrarium, bogatego w sztuczną roślinność, korę oraz drewno.

Wielkość terrarium podobnie jak w przypadku wszystkich innych znanych mi zwierząt – im większa tym lepsza. Jednak są to naprawdę drobne zwierzaki więc terrarium wielkości 100x40x40 jest naprawdę spore dla 3 lub nawet 4 maluchów. Tenreki świetnie funkcjonują w grupie. Moje 3 tenreki wśród dostępnych 4 lub 5 kryjówek zawsze wybierają jedną na wspólną sypialnie. Główne godziny aktywności tenreków przypadają po zmroku oraz w nocy. Moich tenrekom często zdarza się jednak aktywność w środku dnia.

16. Tenrek mniejszy - potrzeby temperaturowe

Optymalna czyli najbardziej komfortowa temperatura dla tenreków waha się w granicach między 24-28stopni Celcjusza. W niższej ich aktywność oraz apetyt spadają i stopniowo hibernują. W przeciwieństwie do jeży pigmejskich hibernacja nie wiąże się z ryzykiem śmierci lub chorób, jest zjawiskiem fizjologicznym, z którym tenreki fantastycznie sobie radzą! Tenrek po zahibernowaniu zwyczajnie się budzi i wraca do normalnej aktywności. Jednak należy uważać aby po spadku temperatury wzrost następował stopniowo i powoli. Czyli jeżeli temperatura spadła do 18 stopni nie podgrzewamy nagle do 25 ale proces podgrzania powinien trwać kilka dni codziennie zmieniając o maksymalnie 1-2 stopnie.

Poza hibernacją związaną z temperaturą tenreki mają obniżoną aktywność między listopadem a lutym. Podczas okresu zimowego i zmniejszonej aktywności opiekun może normalnie brać na ręce i głaskać lekko zaspanego tenreka.

Temperaturę między listopadem a marcem można (ale nie trzeba)  u tenreków stopniowo obniżyć do 18 stopni Celcjusza. A wiosną stopniowo podnosić do 24 stopni.

W pierwszym roku życia tenreków zalecane jest unikanie zimowego spadku temperatur i utrzymywanie temperatury na poziomie nie niższym niż 22 stopnie.

 

17. Tenrek mniejszy - zachowanie, oswajanie i zwyczaje

Tenreki to zwierzęta aktywne zmierzchowo i w nocy. Są ciekawskie i towarzyskie oraz łagodnie usposobione w stosunku do człowieka. Również w okresie hibernacji można je wyciągać i głaskać jednak warto wówczas uważać aby nie wybudzać ich jeżeli nie ma takiej potrzeby. Podczas torporu tenreki obniżają aktywność a ich apetyt i ilość spożywanego jedzenia drastycznie spada. Przed okresem hibernacji natomiast ich apetyt jest duży ponieważ magazynują tłuszcz na czas snu zimowego. Podczas torporu większość tenreków wybudza się co kilka dni aby coś przekąsić, zażyć kąpieli piaskowej i rozprostować nogi.

Tenreki to przyjemni w oswajaniu towarzysze – są spokojne, dość powolne i nie są płochliwe. Jeżeli Wasz tenrek pochodzi z troskliwej niedużej hodowli i ma łagodne usposobienie to z pewnością będzie wspaniałym towarzyszem na wiele lat. Tenreki dożywają w dobrym zdrowiu kilkunastu lat (jeżeli mają zapewnioną prawidłową opiekę w tym szczególnie dietę oraz suplementację oraz nie doznają skoków temperatur)

18. Tenreki - pielęgnacja

  1. Pielęgnacja

Pazurki;

Tenreki są świetnymi wspinaczami, jeżeli zapewnimy im możliwość wspinania po konarach pazurków nie trzeba a wręcz nie należy obcinać.

Kąpiel:

Tenreki uwielbiają kąpiele piaskowe. Aby im je zapewnić wystarczy w małej kuwetce umieścić bezzapachowy piasek dla szynszyli a tenreki same podejmą się wykonania skrupulatnego i niezwykle uroczego pileengu całego ciała. Poza kąpielami piaskowymi tenreki można kąpać w wodzie jeżeli się zabrudzą. Polecam używać do tego delikatnych środków hipoalergicznych dla dzieci ze skórą atopową typu emolium. U nas najlepiej sprawdzają się emulsje dodawane do wody bez spłukiwania. Należy pamiętać, że po kąpieli wodnej 1-2 dni nie podajemy kąpieli piaskowej aby tenrek nie oblepił się mokrym piaskiem.

 

 

19. Czy tenreki to towarzyskie zwierzęta?

  1. Czy tenreki to towarzyskie zwierzęta?

Tenreki jak i inne zwierzaki mają różne usposobienia zależne od konkretnego osobnika. Ja jako szczęśliwa opiekunka trzech tenreków Carlosa, Santany i Carmen mogę to w 100% potwierdzić.

Carlos jest ciekawski, szybki sam przychodzi na ręce i wspina się na ramie.

Santana jest   prawie jak kot w tenrekowej skórze – jest spokojna, łagodna, powolna i bardzo lub być na rękach, być głaskana i masowana. Często zasypia na rękach.

Carmen sama decyduje kiedy ma ochotę na kontakt, jeżeli nie ma to ucieka, a jeżeli ma to to wspina się na ręce i przekupiona przysmakami pozwoli się pogłaskać ale na rękach nie zaśnie, będzie kombinować i się wspinać nawet na głowę to taka fanka mocnych wrażeń i wysokości.

 

Nie zauważyłam aby płeć miała wpływ na usposobienie – każdy tenrek jest indywidualny, zarówno samce jak i samice mogą być towarzyskie i lubić ludzki dotyk lub być, ciekawskie i szybkie, preferować inne rozrywki. Jeżeli poszukujesz tenrekowego przyjaciela poszukaj hodowcy, który zna swoich podopiecznych i jest w stanie przedstawić informacje o każdym z osobna.

20. Czy tenreki śmierdzą?

Tenreki jako drobne zwierzaki nie będące gryzoniami – nie śmierdzą. W sezonie godowym jeżeli łączymy je w pary zapach moczu jest intensywniejszy. Jednak w przypadku grup jednopłciowych oraz osobników pojedynczych przy stosowaniu ściółki ze zrębków drewnianych zapach w terrarium pozostaje niepogorszony tygodniami. (Przy założeniu sprzątania odchodów punktowo co kilka dni, co zajmuje naprawdę niewiele czasu i nie jest uciążliwe)

21. Czy tenreki to zwierzęta stadne?

Opinie w temacie stadności tenreków są podzielone. Jednak z moich osobistych obserwacji (oraz zaprzyjaźnionych hodowców) wynika, że są to zwierzęta, które bardzo dobrze funkcjonują w grupach i lubią swoje towarzystwo, ale dobrze odnajdują się i funkcjonują też pojedynczo.

22. Koszt utrzymania tenreka

Koszt utrzymania tenreka nie jest wysoki. Tak małe zwierzątko je niewiele. Temperatura panująca w naszych domach najczęściej mieści się w granicach optymalnych dla tenreka więc zwykle nie wymagają dogrzewania. W zależności od wybranej diety koszt będzie się wahał w granicach 40-60zł wliczając w to suplementy.

 

23. Czym różnią się jeże pigmejskie od tenreków? A w czym są podobne?

Czym różnią się jeże pigmejskie od tenreków

 

  1. Wielkością

-jeż 350-600g

– tenrek 100-150g

 

 

  1. Długością życia

– jeż 3-8 lat

– tenrek 8-14 lat

  1. Hibernacją i tolerancją na zmiany temperatur

– jeż nie może hibernować, spadek temperatury na dłużej kończy się śmiercią

-tenreki świetnie hibernują i się wybudzają spadki temperatur nie się im straszne

  1. Trybem życia

– jeże żyją w poziomie, nie wspinają się

– tenreki mogą mieć terraria pionowe, świetnie się wspinają

  1. Stadność

-jeże są samotnikami – 1 jeż=1 terrarium

– tenreki są stadne, w jednym terrarium może mieszkać kolonia tenreków

  1. Ogon

– jeże mają ogon

-tenreki nie mają ogonka

  1. Łatwość w rozpoznaniu płci

– u jeży płeć jest widoczna od razu po urodzeniu

-tenreki wymagają badania genetycznego aby rozpoznać u nich płeć. Są widoczne drobne różnice jak brak futra wokół oczu, czy wydłużony lub skrócony kształt głowy ale wizualne różnice są symboliczne i mogą mylić. Narządy płciowe w pełni ukryte są w jamie brzusznej.

  1. Okres godowy

– u jeży może trwać cały rok

– u tenreków następuje jeden raz w roku wyłącznie wiosną

 

 

 

A gdzie spotkamy podobieństwa jeży i tenreków?!

  1. Oba gatunki lubią podobny zakres temperatur 22-25st
  2. Mają podobne potrzeby dietetyczne
  3. Są aktywne po zmierzchu i nocą

24. Z czego wynikają różnice w cenach jeży?

Wielu z Was podchodzi do sprawy zakupu jeżyka bardzo odpowiedzialnie stawiając kwestię ceny na dalszym planie. Jednak rozumiem wątpliwości, oraz ekonomiczny aspekt a tym samym pytania „z czego wynikają ceny jeży” i to, że pewne osoby na portalach sprzedają jeżyki za 400zł a inne za 1500. Warto zatem temat rozwinąć.

  1. Najczęściej rozróżnienie ceny w samej hodowli wewnętrznie uzależnione jest od ubarwienia – im rzadziej spotykane i wybitne tym droższy jeżyk. To jednak nie wszystko.
  2. Dbałość o brak chowu wsobnego i rodowody. Pozyskanie jeżowych rodziców z troskliwych hodowli o dobrym rodowodzie bez szkodliwego chowu wsobnego (pokrewieństwa przodków, które może prowadzić do wad genetycznych, chorób i skrócenia długości życia) to duże wyzwanie zarówno czasowe (analiza wielu rodowodów w bazach danych) jak i finansowe- jeże z zagranicznych dobrych hodowli kosztują nawet ponad 300Euro plus transport z odległych miejsc jak Holandia, Niemczy,Słowacja czy Węgry a nawet USA. Możnaby na pierwszy rzut oka pomyśleć, że jeżeli ktoś kupi dwa jeże z rodowodami i rzuci okiem, że te same imiona się nie pojawiają na kartkach to unikniemy kłopotu chowu wsobnego, jednak nie jest to prawda – należy zachować czujność i świadomość , że tylko zarejestrowane hodowle dysponujące programem do przeliczania chowu wsobnego oraz pokrewieństwa dają realną pewność i świadomość, że wystarczająca ilość wcześniejszych przodków nie była obciążona pokrewieństwem i nie będzie to rzutowało na zdrowie i wady wrodzone kupowanego jeża.
  3. Dbanie o jakość pokarmu – nawet przy małym jeżyku staranna dieta wygeneruje koszt finansowy jak i czasowy (przygotowanie zbilansowanego posiłku i wyliczenie wartoći odżywczych). Ale znacząco wpłynie na zdrowie zarówno jeżowych rodziców jak i ich potomków (żywienie oraz suplementacja w okresie ciąży oraz podczas intensywnego rozwoju ma wpływ na całe życie jeżyków).
  4. Dbanie o czystość to ogromny wydatek czasowy jak i znaczący finansowy.
  5. Profilaktyczna opieka weterynaryjna – kontrole dorosłych jeży, zdrowe jeżyce w optymalnej kondycji wydadzą na świat zdrowe potomstwo.
  6. Również dużym kosztem jest to czy jeże są trzymane w indywidualnych terrariach odpowiedniego rozmiaru, w domu o odpowiednich warunkach świetlnych oraz termicznych. (Jeżeli oglądaliście kiedyś przejmowanie kotów czy psów ze skandalicznych warunków komórek, garaży itp., niestety w hodowli jeży też może się tak przytrafić.)
  7. Warto zobaczyć jeżowych rodziców i ich kondycje – gęstość igieł, futra oraz stan skóry oraz budowa ciała ma wpływ na potomstwo. Utrzymanie dorosłych oraz starszych jeży (jeżowych rodziców i dziadków) w dobrym stanie oraz oswojonym usposobieniu to codzienna praca hodowcy (która jest również przyjemnością ale niezmiennie zajmuje sporo czasu każdego dnia)
  8. Udział w wystawach – nie jest kluczowy ale to właśnie takie przedsięwzięcia pozwalają nawiązać kontakty z innymi hodowlami i pozyskać niespokrewnionych jeżowych rodziców w najlepszej formie oraz o spokojnym usposobieniu. Jest to również czasochłonne bo przygotowanie do wystawy nie ogranicza się do 1 czy 2 dni przed wyjazdem a dbałością o występujące jeże każdego dnia! Tam właśnie czujne oko sędziego weryfikuje prawidłową budowę, stosunek mięśni do tłuszczu, charakter, stan skóry, sierści i igieł. Odznaczane hodowle szczególnie na fizycznych wystawach na żywo to też skontrolowane hodowle.

 

Dlatego jeżeli macie wątpliwości pytajcie, weryfikujcie, proście o zdjęcia oraz filmiki hodowli, zdjęcia/skany rodowodów itd. – troskliwy hodowca z cierpliwością rozwieje Wasze wątpliwości i będziecie mogli podjąć świadomą decyzję.

25. Kolory jeży pigmejskich

  1. Kolory standardowe dla jeży białobrzuchych

    Salt and Pepper
    Kolce są białe, z czarnymi paskami.
    Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramieniu jest kruczoczarna. Nos jest czarny. Oczy są czarne. Maska jest mała, ale czarna. Czarne plamki na podbrzuszu są rozległe.
    Dark grey
    Kolce są białe, z czarnymi paskami z bardzo wąskimi rdzawobrązowymi krawędziami zewnętrznymi. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest ciemnoszara, prawie czarna Nos jest czarny. Oczy są czarne. Maska jest mała, ale czarna. Czarne plamki na podbrzuszu są rozległe.
    Grey
    Kolce są białe, z czarnymi paskami z rdzawobrązowymi krawędziami zewnętrznymi. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest szara. Nos jest czarny. Oczy są czarne Maska jest mała, ale czarna. Podbrzusze jest trochę cętkowane.
    Chocolate
    Kolce są białe, prążkowane przez ciemnobrązowy. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramieniu jest jasnoszara. Nos jest ciemno wątrobiany, prawie czarny. Oczy są czarne Twarz jest maskowana przez bardzo jasny brąz. Podbrzusze może być blade.
    Brown
    Kolce są białe, poprzecinane jasnobrązowymi pasami. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest różowa z niewielką ilością szarej pigmentacji. Nos jest czekoladowo-brązowy. Oczy są czarne i mają jasnoniebieski pierścień wokół zewnętrznych krawędzi (twardówka). Jest jasnobrązowa maska. Nie ma cętkowania podbrzusza.
    Cinnamon
    Kolce są białe, poprzetykane jasnobrązowymi pasami. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest różowa. Nos to wątroba. Oczy są czarne. Twarz nie jest zamaskowana. Podbrzusze jest białe bez cętek.
    Dark Cinnicot
    Kolce są białe, poprzetykane jasnobrązowymi pasami. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest różowa. Nos to wątroba. Oczy są czarne. Twarz nie jest zamaskowana. Podbrzusze jest białe bez cętek.
    Black Eyed Cinnicot
    Kolce są białe, poprzetykane jasnobrązowymi pasami. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest różowa. Nos to wątroba. Oczy są czarne. Twarz nie jest zamaskowana. Podbrzusze jest białe bez cętek.
    Rubb yEyed Cinnicot
    Kolce są białe, z 50% pasami cynamonu, a pozostała część bladym pomarańczowo-beżowym. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest różowa. Nos jest różowy i wątrobowo nakrapiany. Oczy są ciemno rubinowoczerwone. Twarz nie jest zamaskowana. Podbrzusze jest białe bez cętek.
    Champagne
    Kolce są białe, z 75% paskami jasnopomarańczowo-szarymi, a pozostała część z paskami cynamonu. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest różowa. Nos jest różowy z wątrobową zewnętrzną obwódką. Oczy są czerwone. Twarz nie jest zamaskowana. Podbrzusze jest białe bez cętek.
    Apricot
    Kolce są białe, poprzetykane jasnopomarańczowymi paskami. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest różowa. Oczy są czerwone. Nos jest różowy. Twarz nie jest zamaskowana. Podbrzusze jest białe.
    Pale Apricot
    Kolce są białe, poprzecinane niezwykle bladymi pomarańczowo-żółtymi paskami. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Oczy są czerwone. Nos jest różowy. Twarz nie jest zamaskowana. Podbrzusze jest białe.

     

  2. Kolory standardowe dla jeży odmian algerian

    Algerian Black

    kolce są kremowe, mocno poprzetykane czernią i rdzą. Prawie wszystkie kolce są prążkowane Skóra na ramionach jest kruczoczarna Nos jest czarny. Oczy są czarne Rozległe maskowanie jest czarne i rozciąga się do linii pióra. Podbrzusze jest mocno nakrapiane czernią.
    Algerian Dark Grey
    Kolce są kremowe, z czarnymi paskami z rdzawymi krawędziami. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest prawie kruczoczarna. Nos jest czarny. Oczy są czarne. Maska jest rozległa i rozciąga się od spodu oczu prawie do linii kolców pod uszami. Podbrzusze jest mocno nakrapiane czernią.
    Algerian Grey
    Kolce są kremowe, z czarnymi paskami z rdzawymi krawędziami. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest prawie kruczoczarna. Nos jest czarny. Oczy są czarne. Maska jest duża, a plamy na policzkach są głębokie, złotobrązowe. Podbrzusze jest mocno nakrapiane.
    Algerian Chocolate
    Kolce są kremowe, otoczone bogatym czekoladowo-brązowym pasem. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest czarno-ciemnoszara. Nos to ciemna czekolada. Oczy są czarne. Maska jest średnio brązowa, a przepaski na oczach są brązowe do bogatego złotobrązowego. Podbrzusze jest mocno nakrapiane.
    Algerian Brown
    Kolce są kremowe, poprzetykane jasnobrązowymi paskami. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest ciemnoszara. Nos jest nakrapiany czekoladowo-brązowy. Oczy są czarne. Maska jest średnio brązowa z jasnobrązowymi łatami na policzkach. Podbrzusze jest lekko cętkowane. Nos jest jasnobrązowy z ciemniejszym pierścieniem.
    Algerian Cinnamon
    Kolce są kremowe, otoczone bogatym cynamonem i pomarańczą. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest szara Nos jest czekoladowo-brązowy z wątrobianymi refleksami. Oczy są czarne Maska jest blada z jasnobrązowymi plamami na policzkach. Podbrzusze jest lekko cętkowane.
    Algerian Dark Cinnicot
    Kolce są kremowe, poprzetykane ciemnymi cynamonowo-pomarańczowymi paskami, a także niewielką liczbą piór w kolorze ciemnej moreli. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest szara. Nos jest wątrobiany, nakrapiany czekoladowym brązem Oczy są czarne. Maska jest blada z jasnobrązowymi plamami na policzkach. Nie ma cętkowania podbrzusza.

    Algerian Cinnicot
    Igły są kremowe, równo opasane kolcami cynamonowo-pomarańczowymi i ciemno-morelowymi. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest szara. Nos lekko wątrobiany z szaro-różowymi plamkami. Oczy są różowe. Maska jest blada z jasnobrązowymi plamami na policzkach. Nie ma cętkowania podbrzusza.
    Algerian Champagne
    Kolce są kremowe z pomarańczowymi paskami z jasnoszarym odcieniem. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest szaro-różowa. Nos jest różowy i jasnoszary. Oczy są głęboko rubinowo-czerwone, prawie czarne. Maska jest jasna z jasnopomarańczowymi łatami na policzkach. Nie ma cętkowania podbrzusza.
    Algerian Apricot
    Kolce są kremowe, z jasnopomarańczowymi paskami. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest różowa z bardzo bladą nutą szarości. Nos jest różowy z bladym wątrobianym brzegiem. Oczy są głęboko rubinowo-czerwone, prawie czarne. Nie ma maski, ale są bardzo blade pomarańczowo-brązowe plamy na policzkach. Nie ma cętkowania podbrzusza.
    Algerian Pale Apricot
    Kolce są kremowe, z paskami od bladożółtego do szarego. Prawie wszystkie kolce są prążkowane. Skóra na ramionach jest różowa z bardzo bladą nutą szarości. Nos jest różowy z bladym wątrobianym brzegiem. Oczy są rubinowoczerwone. Nie ma maski, ale nad nią widać bladopomarańczowo-brązowe zabarwienie pysk. Nie ma cętkowania podbrzusza.

  3. Kolory snowflake

    Silver
    Kolce są białe, z czarnymi paskami. Od 30 do 70% kolców jest jednolicie białych. Skóra na ramionach jest kruczoczarna. Nos jest czarny. Oczy są czarne. Maska jest mała i czarna. Czarne plamki na podbrzuszu są rozległe.
    Silver Charcoal
    Kolce są białe, z czarnymi paskami. Od 30 do 70% kolców jest jednolicie białych. Podobnie jak Węgiel drzewny, z wyjątkiem tego, że kolorowe kolce są białe z jasnoszarymi paskami. Skóra na ramionach jest ciemnoszara, prawie czarna. Nos jest czarny. Oczy są czarne Maska jest mała i czarna Czarne plamki na podbrzuszu są rozległe.
    Charcoal (grey snowflake)
    Kolce są białe, z czarnymi pasami rdzawobrązowymi krawędziami. Od 30 do 70% kolców jest jednolicie białych. Skóra na ramionach jest szara. Nos jest czarny. Oczy są czarne. Maska jest mała i czarna. Podbrzusze jest trochę cętkowane.
    Chocolate Chip
    Kolce są białe, poprzetykane czekoladowo-brązowymi paskami. Od 30 do 70% kolców jest jednolicie białych. Skórka jest szara, przechodząca w róż na bokach. Nos jest czekoladowo-brązowy. Oczy są czarne Nie ma maski. Nie ma cętkowania podbrzusza
    BrownSnowflake
    Kolce są białe, poprzecinane jasnobrązowymi pasami Od 30 do 70% kolców jest jednolicie białych. Skóra na ramionach jest różowa z niewielką ilością szarej pigmentacji. Nos jest wątrobiany i czekoladowo-brązowy. Oczy są czarne Oczy mają jasnoniebieski pierścień wokół zewnętrznych krawędzi. (twardówka) Nie ma maski. Nie ma cętkowania podbrzusza
    Cinnamon Snowflake
    Kolce są białe, poprzetykane cynamonowo-brązowymi pasami. Od 30 do 70% kolców jest jednolicie białych. Skóra na ramionach jest różowa. Nos to wątroba. Oczy są czarne Nie ma maski. Nie ma cętkowania podbrzusza
    Dark Cinnicot Snowflake
    Kolce są białe, poprzetykane cynamonowo-brązowymi pasami. Od 30 do 70% kolców jest jednolicie białych. Skóra na ramionach jest różowa. Nos to wątroba. Oczy są czarne Nie ma maski. Nie ma cętkowania podbrzusza
    Black Eyed Cinnicot Snowflake
    Kolce są białe, z 50% pasami cynamonu, a pozostała część bladym pomarańczowo-beżowym. Od 30 do 70% kolców jest jednolicie białych Skóra na ramionach jest różowa. Nos jest różowy i wątrobowo nakrapiany. Oczy są czarne. Nie ma maski. Nie ma cętkowania podbrzusza
    Ruby Eyed Cinnicot Snowflake
    Kolce są białe, z 50% pasami cynamonu, a pozostała część bladym pomarańczowo-beżowym. Od 30 do 70% kolców jest jednolicie białych Skóra na ramionach jest różowa. Nos jest różowy i wątrobowo nakrapiany. Oczy są czarne. Nie ma maski. Nie ma cętkowania podbrzusza
    Champagne Snowflake
    Kolce są białe, z 75% paskami jasnopomarańczowo-szarymi, a pozostała część z paskami cynamonu. Od 30 do 70% kolców jest jednolicie białych. Skóra na ramionach jest różowa. Nos jest różowy z brzegiem wątroby. Oczy są czerwone. Nie ma maski. Nie ma cętkowania podbrzusza.
    Apricot Snowflake
    Kolce są białe, poprzetykane jasnopomarańczowymi paskami. Od 30 do 70% kolców jest jednolicie białych Skóra na ramionach jest różowa. Nos jest różowy z wątrobową zewnętrzną obwódką. Oczy są czerwone. Nie ma maski. Nie ma cętkowania podbrzusza
    Pale Apricot Snowflake
    Kolce są białe, poprzecinane wyjątkowo bladymi pomarańczowo-beżowymi paskami. Od 30 do 70% kolców jest jednolicie białych. Skóra na ramionach jest różowa. Nos jest różowy z wątrobową zewnętrzną obwódką. Oczy są czerwone. Nie ma maski. Nie ma cętkowania podbrzusza

  4. Kolory Algerian Snowflake
    Black White
    Kolce z paskami są kremowe, mocno pokryte czarnymi i rdzawymi paskami. Od 95 do 97% kolców ma kolor od kremowego do białego. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest kruczoczarna. Nos jest czarny. Oczy są czarne. Rozległe maskowanie jest czarne i rozciąga się do linii pióra. Podbrzusze jest mocno nakrapiane czernią.
    Algerian Silver Charcoal White
    Kolce z paskami są kremowe, z czarnymi paskami z rdzawymi krawędziami. Od 95 do 97% kolców ma kolor od kremowego do białego. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest prawie kruczoczarna. Nos jest czarny. Oczy są czarne. Maska jest rozległa i rozciąga się od spodu oczu prawie do linii kolców pod uszami. Podbrzusze jest mocno
    nakrapiane czernią.
    Algerian Charcoal White
    Kolce z paskami są kremowe, z czarnymi paskami z rdzawymi krawędziami. Od 95 do 97% kolców ma kolor od kremowego do białego. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest prawie kruczoczarna. Nos jest czarny. Oczy są czarne. Maska jest duża, a plamy na policzkach są głębokie, złotobrązowe. Podbrzusze jest mocno nakrapiane.
    Algerian Chocolate White
    Kolce z paskami są kremowe, z paskami o bogatej czekoladowo-brązowej barwie. Od 95 do 97% kolców ma kolor od kremowego do białego. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest czarno-ciemnoszara. Nos to ciemna czekolada. Oczy są czarne. Maska jest średnio brązowa, a przepaski na oczach są brązowe do bogatego złotobrązowego. Podbrzusze jest mocno nakrapiane.
    Algerian Brown White
    Kolce z paskami są kremowe, z paskami w kolorze jasnobrązowym. Od 95 do 97% kolców ma kolor od kremowego do białego. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Nos jest nakrapiany czekoladowo-brązowy. Oczy są czarne. Maska jest średnio brązowa z jasnobrązowymi łatami na policzkach. Podbrzusze jest lekko cętkowane.
    Algerian Cinnamon White
    Kolce z paskami są kremowe, otoczone bogatym cynamonem i pomarańczą. Od 95 do 97% kolców ma kolor od kremowego do białego. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest szara Nos jest czekoladowo-brązowy z wątrobianymi refleksami. Oczy są czarne Maska jest blada z jasnobrązowymi plamami na policzkach. Podbrzusze jest lekko cętkowane.
    Algerian Dark Cinnicot White
    Paskowane kolce są kremowe, z ciemnymi cynamonowo-pomarańczowymi paskami, a także niewielką liczbą ciemnych pasm morelowych. Od 95 do 97% kolców ma kolor od kremowego do białego. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest szara. Nos jest wątrobiany, nakrapiany czekoladowym brązem Oczy są czarne. Maska jest blada z jasnobrązowymi plamami na policzkach. Nie ma cętkowania podbrzusza.
    Algerian Cinnicot White
    Kolce z paskami są kremowe, z równymi paskami cynamonowo-pomarańczowymi i ciemnymi paskami morelowymi. Od 95 do 97% kolców ma kolor od kremowego do białego. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest szara. Nos lekko wątrobiany z szaro-różowymi plamkami. Oczy są różowe. Maska jest blada z jasnobrązowymi plamami na policzkach. Nie ma cętkowania podbrzusza.
    Algerian Champagne White
    Kolce z paskami są kremowe z pomarańczowymi paskami z jasnoszarym odcieniem. Od 95 do 97% kolców ma kolor od kremowego do białego. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest szaro-różowa. Nos jest różowy i jasnoszary. Oczy są głęboko rubinowo-czerwone, prawie czarne. Maska jest jasna z jasnopomarańczowymi łatami na policzkach. Nie ma cętkowania podbrzusza.
    Algerian Apricot White
    Kolce z paskami są kremowe, z paskami jasnopomarańczowymi. Od 95 do 97% kolców ma kolor od kremowego do białego. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest różowa z bardzo bladą nutą szarości. Nos jest różowy z bladym wątrobianym brzegiem. Oczy są głęboko rubinowo-czerwone, prawie czarne. Nie ma maski, ale są bardzo blade pomarańczowo-brązowe plamy na policzkach. Nie ma cętkowania podbrzusza.
  5.  Kolory White/DoubleWhite oraz SilverPlatinum
    Kolce z paskami są białe, z jasnoszarymi paskami. Od 95 do 97% kolców jest jednolicie białych. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest kruczoczarna. Nos jest czarny. Oczy są czarne. Maska jest mała, ale czarna. Czarne plamki na podbrzuszu są rozległe.
    Silver Charcal White
    Kolce z paskami są białe, z czarnymi paskami z bardzo wąskimi rdzawobrązowymi krawędziami zewnętrznymi. Od 95 do 97% kolców jest jednolicie białych. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest ciemnoszara, prawie czarna. Nos jest czarny. Oczy są czarne. Maska jest mała, ale czarna. Czarne plamki na podbrzuszu są rozległe.
    Charcoal White
    Kolce z paskami są białe, z czarnymi paskami z rdzawymi brązowymi krawędziami zewnętrznymi. Od 95 do 97% kolców jest jednolicie białych. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest szara. Nos jest czarny. Oczy są czarne Maska jest mała, ale czarna. Podbrzusze jest trochę cętkowane.
    Chocolate White
    Kolce z paskami są białe, pokryte czekoladowo-brązowymi paskami z czarnymi zewnętrznymi krawędziami. Od 95 do 97% kolców jest jednolicie białych Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest szara. Nos jest czekoladowo-brązowy. Oczy są czarne Maska jest mała, ale czarna do brązowej. Podbrzusze jest trochę cętkowane.
    Brown White
    Kolce pręgowane są białe, pręgowane jasnobrązowym dębem. Od 95 do 97% kolców jest jednolicie białych Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest różowa z niewielką ilością szarej pigmentacji. Nos jest czekoladowo-brązowy. Oczy są czarne i mają jasnoniebieski pierścień wokół zewnętrznych krawędzi (twardówka). Jest jasnobrązowa maska. Nie ma cętkowania podbrzusza.
    White (cinnamon white)
    Kolce z paskami są białe, z paskami cynamonowo-brązowymi. Od 95 do 97% kolców jest jednolicie białych. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest różowa. Nos to wątroba. Oczy są czarne Nie ma maski. Nie ma cętkowania podbrzusza
    Dark Cinnicot White
    Kolce z paskami są białe, z paskami cynamonu i 25% bladym pomarańczowo-beżowym. Od 95 do 97% kolców jest jednolicie białych Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest różowa. Nos jest wątrobiany z różowym brzegiem. Oczy są czarne Nie ma maski. Nie ma cętkowania podbrzuszaBlack Eyed Cinnicot White
    Paskowane kolce są białe, z 50% pasami cynamonu, a pozostała część jasnopomarańczowo-beżowym. Od 95 do 97% kolców jest jednolicie białych. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest różowa. Nos jest różowy i wątrobowo nakrapiany. Oczy są czarne. Nie ma maski. Nie ma cętkowania podbrzusza
    Ruby Eyed Cinnicot White
    Paskowane kolce są białe, z 50% pasami cynamonu, a pozostała część jasnopomarańczowo-beżowym. Od 95 do 97% kolców jest jednolicie białych. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest różowa. Nos jest różowy i wątrobowo nakrapiany. Oczy są ciemno rubinowoczerwone. Nie ma maski. Nie ma cętkowania podbrzusza
    Champagne White
    Kolce z paskami są białe, z 75% paskami w kolorze jasnopomarańczowo-szarym, a pozostała część z paskami cynamonu. Od 95 do 97% kolców jest jednolicie białych Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest różowa. Nos jest różowy z brzegiem wątroby. Oczy są czerwone. Nie ma maski. Nie ma cętkowania podbrzusza
    Apricot White
    Kolce z paskami są białe, z jasnopomarańczowymi paskami. Od 95 do 97% kolców jest jednolicie białych. Większość pasiastych kolców ogranicza się do czoła. Skóra na ramionach jest różowa Nos jest różowy Oczy są czerwone Nie ma maski. Nie ma cętkowania podbrzusza

    Albino
    Albinosy nie mają żadnej pigmentacji i jako takie nie są prawdziwym kolorem ani wzorem kolorów w najprawdziwszym tego słowa znaczeniu, ale dla ułatwienia zrozumienia są tutaj uwzględnione, aby odróżnić albinos od różnych kolorów. Kolce są całe białe, bez pasków. Twarz i futro są białe. Skóra jest różowa, a oczy czerwone. Nos jest różowy. Kolor albinotyczny czyli związany z brakiem pigmentu tak samo jak u innych zwierząt i jeży często wiąże się z wadami takimi jak problemy ze wzrokiem i słuchem, problemy skórne.Pinto
    Pinto to raczej wzór kolorystyczny niż kolor i jako taki może pojawić się na każdym kolorowym jeżu. Wzór Pinto można odróżnić po całkowitym braku koloru na kolcach i skórze pod spodem w wyraźnych łatach lub plamach na grzbiecie jeża. Idealnie, białe łaty powinny być symetryczne między jedną stroną jeża, podzieloną wzdłuż tułowia przez grzbiet, a drugą. Pozostałe kolce – te z kolorowymi paskami – pozostają zgodne z podstawowym ubarwieniem jeża.
    Tobiano Pinto
    Tobiano Pinto ma białe plamy na ponad 50% swojego ciała. Niektórzy Tobianie mogą mieć prawie wszystkie kolce białe, ale zawsze mają rubinowe lub czarne oczy.
    Reverse Pinto
    Reverse Pinto wygląda tak, jakbyś patrzył na negatyw zdjęcia Minimal Pinto. Reverse Pinto jest prawie biały, z jedną lub dwiema małymi kolorowymi plamkami, zwykle na grzbiecie. Kolorowa część stanowi maksymalnie 50% kolców. Zawsze ma różowe lub czerwone oczy, jeśli ma rubinowe lub czarne oczy, to nie jest Reverse Pinto! Reverse Pinto przenosi w genach zabójczy gen letalny.
    Leucistic
    Kolce: czysta biel Przepaski: brak, wszystkie grzbiety całkowicie biało/kremowe w zależności od wariantu Maska i uszy: brak Nos: różowy Oczy: rubinowe lub czarne Skóra ramion: różowa Brzuch i nogi: bez marmurkowatości Uwaga: leucystyczny w zasadzie nie jest kolorem, ale cechą, która wpływa na całą powierzchnię ciała, z wyjątkiem oczu. W przeciwieństwie do albinosów, które mają geny koloru, które po prostu nie produkują melaniny, leucyści prawie całkowicie nie mają tych genów. Leucistic jest nosicielem czynnika letalnego. Może być również w wariancie algierskim, ale wariant można wywnioskować tylko z wariantu obojga rodziców. W większości przypadków leucyści nie wspominają o wariancieWzory maski na pyszczku:Split Face – pół maski
    Spoted Face – plamka na różowym pyszczku
    White Face – biały pyszczek bez maski przy barwnych igłach
    Partial Blaze – to biały pasek, który rozciąga się na co najmniej 20% maski, ale nie sięga aż do nosa. Kolor znajduje się po obu stronach paska, może być zakrzywiony lub poza środkiem maski.
    Full Blaze – to biały pasek, który przechodzi przez maskę aż do nosa, ale może też wychodzić poza niego. Kolor znajduje się po obu stronach paska, może być zakrzywiony lub wychodzić poza środek maski.
    Wide Blaze – jest podobny do Full Blaze, tylko biały pasek jest znacznie szerszy, a kolorowa część maski jest mniejsza. Pasek może być również wygięty lub poza środkiem maski.
    Snip – to różowa plamka na ciemnym nosie. Bardzo często jeż będzie miał również Częściowy Płomień.
    Eye PatchWyraźne kręgi ciemnego koloru wokół oka/oczu, reszta twarzy jest zwykle cała lub w większości biała. Zwykle przepaska na oko ma tylko jedno oko.
    Racoon EyesTen wzór twarzy ma oddzielne kręgi wokół oczu (przepaska na oko) od reszty maski. Czasami koło może mieć tylko jedno oko, ale maska ​​​​jest zawsze pełna.
    Racoon MaskMaska szopa pracza to duże plamy wokół oczu, najczęściej obu, gdy całkowicie brakuje koloru maski wokół pyska. Może zostać przerwana przez smugę (Blaze). Występuje tylko w kolorach algierskich.
    Bagder StripesSą to dwa paski w kolorze maski, które rozciągają się od niej wzdłuż czoła do linii kolców. Te paski mają tylko algierskie kolory.
    Quad StripesSą to cztery paski w kolorze maski, które rozciągają się od niej wzdłuż czoła do linii kolców. Środkowy pasek można połączyć w jedną całość. Jeśli jeż nie ma białych włosów w masce, nazywa się to pełną maską. Te paski mają tylko algierskie kolory.
    Odd Eyes – oczy są w różnych kolorach. Najczęściej jedno czarne a drugie czerwone.
    Mismasched Ears – występuje gdy każde ucho jest w innym kolorze.

26. Kolory tenreków

  1. Brown
  2. Dark grey
  3. Grey
  4. Cinnamon
  5. Blonde
  6. Champagne
  7. Chcolate

27. Wpływ braku różnorodności w diecie na zdrowie i życie jeża pigmejskiego oraz tenreka

Wpływ braku różnorodności w diecie na zdrowie i życie

Zarówno u ludzi jak i u zwierząt ma zastosowanie zasada, że im bardziej różnorodna dieta tym lepiej. Oczywiście w przypadku zwierząt należy trzymać się zaleceń, co do grup produktów, co do składu oraz bilansu wapna, tłuszczu czy błonnika. Natomiast tylko przy podawaniu produktów różnorodnych zwierzak ma szanse uzupełnić ewentualne niedobory. Jeżeli dieta jest monotonna i jednostajna, a najgorszej wersji składa się z jednego rodzaju granulek niedobory i negatywne skutki zdrowotne są nieuniknione.

Jeż jest oportunistycznym, owadożernym wszystkożercą – karmmy go zatem najlepiej, jak potrafimy! Bazując na ich naturalnych potrzebach i wszystkim, czego nauczyliśmy się przez lata metodą prób i błędów, „idealna” dieta (z tym, co jest dla nas obecnie dostępne) wyglądałaby mniej więcej tak: (Żywe/mrożone) owady kilka razy w tygodniu (i tak różnorodne, jak to możliwe) Kolejny podstawowy pokarm „zapasowy” (sucha karma dla kotów wysokiej jakości – najlepiej jako główne źródło białka zawierająca owady np. tomojo cat) Jajka i trochę mięsa oraz niewielkie ilości materii roślinnej (najlepiej lekkostrawne owoce lub warzywa).

Niestety jeże też bywają bardzo wybredne. Co nie zwalnia nas opiekunów z obowiązku dostarczenia mu pełnowartościowej diety lub świadomej suplementacji jeżeli to konieczne.

Wapń i fosfor to jedne z ważniejszych minerałów, a ich niedobory mogą mieć i często mają negatywny wpływ na organizm jeża. Stosunek 1:1 oznacza, że wapń i fosfor występują w równych ilościach, 0,5:1 oznacza, że wapnia jest o połowę mniej niż fosforu. Wapń jest wchłaniany przez fosfor – nadmiar fosforu wiąże jednak wapń i utrudnia jego wchłanianie w jelitach. Co więcej, nadmiar fosforu może faktycznie zacząć pobierać wapń, który jest już obecny w organizmie: na przykład z kości lub zębów. Niezrównoważony stosunek Ca:P w diecie zwierzęcia, gdzie fosfor jest zbyt wysoki, może prowadzić między innymi do chorób takich jak MBD (metaboliczna choroba kości) lub próchnica zębów. Zdeformowane kości spowodowane brakiem wapnia są dość często spotykane u zwierząt karmionych głównie owadami, takimi jak tenrek jeża mniejszego i niektóre gatunki gadów. W Husbandry and Nutrition of Hedgehogs (Smith, 1999) zaleca się stosunek 1,2-1,5:1. Biorąc pod uwagę niewielką ilość informacji na temat żywienia jeży i zalecaną proporcję dla większości innych kręgowców (1,5–2:1), najlepiej będzie trzymać się proporcji 1,5:1. W przypadku karmienia dużą ilością owadów lub stosowania surowej diety szczególnie ważne jest sprawdzenie stosunku Ca:P, ponieważ wiele owadów żerujących i pozbawionego kości mięsa ma niezrównoważony stosunek Ca:P. Wapń można uzupełniać dodając do karmy mączkę kostną, mielone skorupki jaj lub dostępny w lecznicach weterynaryjnych proszek wapnia. Chociaż niedobór wapnia występuje częściej niż przedawkowanie wapnia, istnieje taka możliwość, dlatego podczas stosowania suplementu wapnia należy zwracać uwagę na zalecaną proporcję.

 

Poza tymi dość kluczowymi minerałami jeże do zdrowego życia potrzebują także innych. Jeżeli więc masz przeczucie, że dieta Twojego jeża nie jest optymalna skontaktuj się z lekarzem weterynarii aby dobrać odpowiednią suplementację.

Polecane dodatki dietetyczne dla jeży:

– smilla kitten paska witaminowa dla jeży z wapnem

– rodevit multi

– flawitol senior

-GimCat pasta dla kociąt

Efekty nieprawidłowo zbilansowanej diety oraz niedoborów w postaci problemów zdrowotnych, chorób czy zwyrodnień mogą pojawić się już po kilku miesiącach.

 

28. Syndrom Waardenburg'a czyli jeże albinosy, leucystyczne oraz reverse pinto

Coraz więcej wiadomo o kolorach jeży pigmejskich jak również o wadach związanych z niektórymi ubarwieniami. Na szcvzególną uwagę zasługują kolory: albinotyczne, leucystyczne oraz w białe łaty (te gdzie tych białych łat jest więcej niż powierzchni napigmentowanej). Odradza się używanie w hodowli a szczególnie krzyżowanie ze sobą jeży w tych ubarwieniach ponieważ zaobserwowano pojawianie się u nich syndromu Waardenburg’a czyli zestawu wad genetycznych na poziomie nawet 75%. Czyli na prawdę bardzo często. Warto wspomnieć czym jest ten syndrom. Zespół ten powoduje niedostateczny rozwój mechanizmu ucha wewnętrznego (czasami także mózgu i narządów wewnętrznych), a w skrócie – powoduje głuchotę lub problemy ze słuchem. Uważa się, że aż 75% jeży rasy Reverse Pinto jest głuchych. Leucystycy lub albinosy mają znacznie obniżony próg słyszenia i słyszą, ale słabo. Innymi oznakami dotkniętych chorobą jeży są np. krótszy lub brakujący ogon, problemy z układem pokarmowym, wady układu krążenia i wady serca! Dobranie osobnika o innym ubarwieniu znacząco zmniejsza ryzyko pojawienia się wady, jednak potomstwo może pozostać jej nosicielami i przy spotkaniu dalszego nosiciela wada może się pojawić. Dlatego niezmiernie ważne jest obserwowanie w rodowodach poza samym pokrewieństwem również ubarwień przodków. 

29. Metabolic Bone Disease - metaboliczna choroba kości u jeży pigmejskich oraz tenreków

Jeśli jeż nie otrzymuje odpowiedniej ilości wapnia i fosforu, w jego narządach poziom wapnia spada. Powoduje to utratę masy kostnej i utratę kontroli nad swoim ciałem. Metabolicznej chorobie kości u jeży i tenreków można zapobiegać lub ją leczyć (wczesna interwencja). Wymaga to staranności oraz uważności opiekuna. Dlatego aby Wam pomóc w prawidłowej opiece nad Waszymi kolczastymi maluchami powstał ten artykuł.

Mikrozłamania, nieprawidłowości stawów, osłabienie kości, ograniczenie ruchu, niezdolność do krzepnięcia krwi i drżenie mięśni to objawy metabolicznej choroby kości u jeży i tenreków. Naszym zdaniem przypomina to zespół chwiejnego jeża, ponieważ w podobny sposób unieruchomia jego kończyny, uszkadza kręgosłup, ogranicza komunikację nerwową, co prowadzi do paraliżu i zwiększa ryzyko nieprawidłowego poruszania się. 

Wapń jest minerałem niezbędnym do budowy zdrowych kości. Fosfor jest również ważny dla zdrowych kości i innych czynników, takich jak funkcjonowanie nerek, mięśni, funkcjonowanie naczyń krwionośnych i zdrowie serca. W zasadzie oba są potrzebne. Kiedy poziom wapnia i fosforu jest prawidłowy, oba minerały są w stanie wykonywać swoje funkcje życiowe. Kiedy nie mają równowagi, ich próbują zrównoważyć poziomy, kradnąc wapń z innych obszarów.

Warto zaznaczyć, że metaboliczna choroba kości jest tylko jedną z wielu innych możliwych chorób, które mogą wynikać z braku równowagi wapnia i fosforu.

Dlatego więc ponownie skupiamy się na fosforze i wapniu. Te dwa elementy współpracują, aby stworzyć mocne i zdrowe kości u jeży i tenreków. Kiedy ten stosunek jest nieprawidłowy, może rozpocząć się metaboliczna choroba kości. Ich organizm sam będzie dążył do naprawienia braku równowagi. Jeśli jeże otrzymają dietę bogatą w fosfor i ubogą w wapń, wówczas w ich krwi gromadzi się zbyt dużo fosforanów. Prowadzi to do niewystarczającego spożycia wapnia, pozbawiając kości cennego wapnia. Jeśli poziom wapnia we krwi jest zbyt niski, może to być szkodliwe. Dlaczego? Ponieważ ich organizmy zareagują, usuwając wapń z kości i innych narządów, co umożliwi skorygowanie poziomu wapnia i fosforu we krwi.

Nie musi być za późno, aby metaboliczna choroba kości u jeży ustąpiła. Gdy w kościach zabraknie wapnia, nie da się tego łatwo odwrócić. Możesz spróbować współpracować ze swoim weterynarzem, aby zwiększyć spożycie wapnia i D3 oraz zrównoważyć spożycie wapnia i fosforu podczas posiłków. Dzięki zmianie stylu życia i diety jeż może, choć nie zawsze, wyzdrowieć, jeśli jego stan nie pogorszył się jeszcze niekontrolowanie. Może to zająć miesiące lub lata, więc nie spodziewaj się, że ich metabolizm zostanie zrównoważony w ciągu jednej nocy, ale warto spróbować. Załamania i deformacje kości i stawów najprawdopodobniej pozostaną, ale może powrócić zdolność gojenia się własnych złamań i ponownego zatrzymywania wapnia.

Bardzo ważne jest, aby dieta zawierała dobrze zbilansowane pokarmy  o stosunku wapnia do fosforu wynoszącym 2:1 lub 1:1. Wiedząc o tym, nadszedł czas, aby przestać skupiać się głównie na karmieniu mącznikami i dodać larwy czarnej muchy żołnierskiej i inne produkty, aby uzyskać zbilansowaną zdrową dietę. Mączniki mogą zawierać 30 razy więcej fosforanów niż wapnia, co daje im stosunek Ca:P wynoszący 1:17. W rzeczywistości jedynymi robakami zrównoważonymi niską zawartością fosforu są robaki hermetia. Mają one stosunek 2,5:1.

Pamiętaj, że to, że Twój jeż coś zjada, nie znaczy, że jest to dla niego zdrowe. Jeże oraz tenreki są oportunistycznymi wszystkożercami. Ważne jest, aby znaleźć pokarm o zrównoważonej jakości. Następnie połącz go ze zdrowym przysmakiem a dodatkowo zaoferuj mieszankę owadów zawierającą robaki hermetia, które zostały nakarmione brokułami. Brokuły to świetny pomysł na karmienie robaków, ponieważ są bogate w kwas foliowy, witaminę K i C, błonnik i potas. Twój jeż nie ma zdolności rozkładania składników odżywczych z warzyw i owoców. Ale robaki, które jedzą, tak! Kiedy składniki odżywcze znajdą się w żołądkach owadów, mogą być teraz wykorzystane przez układ trawienny jeża.

Przypomnę, że stosunek wapna do fosforu w diecie jeża i tenreka powinien wynosić 1:1 lub 1:2 a poniżej wrzucę stosunek wapna do fosforu przykładowych produktów:

CA/P

Mączniki 1:17

Drewnojady: 1:13

Świerszcze 1:11

hermetia 2,5:1

groszek 1:3

jajecznica 1:3

dynia 1:1

Jak widać większość owadów ma bardzo nieprawidłowy stosunek wapna do fosforu co przy dłuższym podawaniu może spowodować duże szkody w organiźmie każdego jeża oraz tenreka.

Biorąc pod uwagę powyższe wyliczenia zdrowia zbilansowana dieta jeża czy tenreka zdecydowanie nie powinna składać się wyłącznie lub prawie wyłącznie z owadów (chyba, że z owadów hermetia). Dobrze zbilansowana dieta powinna być różnorodna a podczas podawania owadów bilansowana dodatkiem wapna oraz witaminy D3 oraz innych witamin i minerałów.

Ile wapnia i fosforu powinien mieć jeż? Według Exotic Animal Medicine, 2015, karłowate afrykańskie potrzebują 202 – 206 mmol/L wapnia i 1,6 – 2,1 mmol/L fosforu. Ich dzicy kuzyni, jeże europejskie, potrzebują we krwi 3,1 mmol/l wapnia i 1,5 mmol/l fosforu. Jak już wiesz, za dużo lub za mało tych rzeczy powoduje, że ich metabolizm przestaje działać i zaczyna działać przeciwko nim. Twój weterynarz lub technik powinien być w stanie wykonać dla Ciebie badanie krwi, aby przynajmniej określić, jaki jest poziom wapnia i fosforu w krwi Twojego jeża lub tenreka oraz zaproponować odpowiednie zmiany z diecie aby Twój jeż żył długo i zdrowo. 

Warto dodać obliczenia związane ze stosunkiem wapna do fosforu w kurczaku, który często stanowi znaczącą część diety jeży. Według nowych badań najlepiej unikać podawania smażonego lub pieczonego kurczaka i podawać wyłącznie gotowane. Dlaczego? Ponieważ w 1 szklance pieczonego lub smażonego kurczaka stosunek wapnia do fosforu wynosi 1:16 (300 mg fosforu i 21 mg wapnia). OK, ale podajemy im tylko powiedzmy 2 łyżki kurczaka dziennie. W filiżance znajduje się 16 łyżek stołowych. To jest 300 mg podzielone przez 16 x 2 = 37,5 mg fosforu w 2 łyżkach kurczaka. 21 mg wapnia podzielone przez 16 x 2 = 2,62 mg wapnia w 2 łyżkach kurczaka. Łącząc to, mamy stosunek wapnia do fosforu 1:14. To wcale nie jest liczba idealna. Ale co jeśli to ugotujemy? Według Narodowej Biblioteki Medycznej Stanów Zjednoczonych gotowanie warzyw i mięsa zmniejsza zawartość fosforu. Redukcja ta jest proporcjonalna do ilości użytej wody, wielkości kawałków, czasu gotowania i braku skórki. Redukcja wynosząca 38% w przypadku mięsa, 51% warzyw i 48% w przypadku roślin strączkowych robi dużą różnicę. Oznacza to, że jeśli groszek w naszej karmie dla kotów jest gotowany, nie stanowi już tak dużego problemu.

Podsumowując – owady są dobre dla jeży, ale nie wszystkie owady i nie bez ograniczeń (jak często jest napisane w różnych miejscach w internecie). W diecie jeża oraz tenreka najważniejsza jest równowaga! Jeżeli opanujesz zasady jeżowej i tenrekowej diety to gwarantuję, że szybko się nauczysz i nie jest to wcale aż tak skomplikowane jak na początku może się wydawać.